7.Sınıf Konu Anlatımı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
7.Sınıf Konu Anlatımı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Sözcükte Anlam Soru Kalıpları ve Çözüm Yolları

Sözcükte Anlam Soru Kalıpları

Sözcükte anlam soru kalıpları ve çözüm yolları aşağıdaki şekildedir :
1. Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüğün cümleye kattığı anlam aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır ?

Çözüm Yolu : Bu tip sorularda uygulanması gereken şey altı çizili sözcüğü seçeneklerdeki kelimelerin yerine kullanarak en uygun olanı bulmaktır .

Örnek Soru :

"Bu sınavı mutlaka kazanmam gerekiyor . "
Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüğün cümleye kattığı anlam aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır ?
A) Yarınki maça belki ben de gelirim
B) Diyelim ki sorular istediğin gibi çıkmadı ne yapacaksın .
C) Bu konuyu kesinlikle anlayacağım .
D) Yarın babam istediğim oyuncağı alabilir .
Çözüm : Soruda örnek olarak verilen cümlede altı çizili olan kelime "mutlaka"dır . Mutlaka cümleye kesinlik anlamı verir . Seçenekler incelendiğinde C şıkkındaki "kesinlikle" ifadesi cümleye mutlaka anlamı vermektedir . Cevap C .

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim cümleye uygun değildir ?
Çözüm Yolu : Bu tip sorular çözülürken deyimlerin anlamlarını iyi bilmek gerekir . Hngi deyimin hangi duyguyu ifade ettiği iyi bilinirse cümleye uygun olup olmadığı da rahatlıkla belirlenebilir .

Örnek Soru :
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan deyim cümleye uygun değildir ?
A) Çok sinirlenmiş , küplere binmişti .
B) Sevinçten ağzı kulaklarına varıyordu .
C) Anlatılanları önemsemiyor , hiç kulak asmıyordu .
D) Olup bitenden haberi yoktu , gözünü dört açmıştı .

Çözüm : D şıkkında kullanılan "gözünü dört açmak" deyimi dikkatli izlemek anlamına gelmektedir ama cümlede olup bitenlerden haberi olmamak ifadesi dikktasiz olunduğunu gösterir . Bu yüzden deyim anlamına uygun kullanılmamıştır . Cevap D .

3.  "…." Sözcüğü aşağıdaki cümlelerde kaç farklı anlamda kullanılmıştır ?
Çözüm Yolu : En çok kullanılan soru kalıplarından biridir . Bu sorularda sözcüğün mecaz anlam , gerçek anlam , yan anlam vb. farklı anlam özellikleri kazanıp kazanmadığına dikkat etmek gerekir . Bu sorularda bir diğer yöntem ise belirtilen kelimenin yerine cümledeki anlamına göre aynı anlama gelen kelimeler getirmeye çalışmaktır .

Örnek Soru : Aşağıdaki numaralanmış cümlelerde "uyanmak" sözcüğü kaç farklı anlamda kullanılmıştır ?
1. Bugün sabah erken uyandım .
2. Az kalsın kanacaktım ama erken uyandım .
3. Doğa bahar gelince yeniden uyandı .
4. Telefon elimden düşünce bebek uyandı .
A) 1          B) 2          C) 3          D) 4
Çözüm : Uyanmak kelimesi 1. Cümlede uykudan kalkmak , 2. Cümlede fark etmek , 3. Cümlede canlanmak 4. Cümlede 1. Cümlede olduğu gibi uykudan kalkmak anlamında kullanılmıştır . Yani toplamda 3 farklı anlamda kullanılmıştır . Cevap C .

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut anlamlı bir sözcük soyut anlam kazanmıştır ?
Çözüm Yolu : Bir sözcük somut anlamlı olmasına rağmen anlam genişlemesine uğrayarak soyut anlam kazanabilir . Seçenekler incelenir ve bu şekilde bir durum olan kelime belirlenir .
Örnek Soru :
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut anlamlı bir sözcük soyut anlam kazanmıştır ?
A) Çocuk dikkatsiz koşunca kafasını çarptı .
B) Gördüğüm en yürekli insanlardan biriydi .
C) Evden aceleyle çıktım .
D) Sorularını bir an evvel sormak istiyordu .
Çözüm :  B seçeneğinde kullanılan "yürek" kelimesi kalp anlamına gelir ve somut anlamlıdır . Ancak "yürekli bir adam " derken yürek kelimesi cesaret anlamına gelmiştir yani soyutlaşmıştır . Cevap B.

5. Aşağıdaki sözcük çiftlerinden hangisi anlam ilişkisi yönünden diğerlerinden farklıdır ?
Çözüm Yolu : Sözcükler anlam ilişkisi yönünden eş anlam , zıt anlam , sesteş gibi özellikler gösterir . Sözcüklerin anlam ilişkilerine bakılarak farklı olan belirlenir .

Örnek Soru :
Aşağıdaki kelime çiftlerinden hangisi anlam ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır ?
A ) Kolay - zor
B) Uzak - ırak
C) Hızlı - Süratli
D ) Soru - sual
Çözüm : A seçeneğinde kolay - zor kelimeleri zıt anlamlıdır . Diğer seçeneklerdeki kelimeler ise eş anlamlıdır . Cevap A .

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma sözcükten türemiş bir kelime bulunmaktadır ?
Çözüm Yolu : Doğaya ait seslerin taklidi ile ortaya çıkan kelimelere yansıma sözcük denir . Bu tür sorularda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yansıma sözcükler işitme duyusuyla ilgilidir . Yansımaya benzeyen ancak görme duyusu ile ilgili olan kelimeler seçeneklerde çeldirici olarak kullanılabilir .

Örnek Soru :
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma sözcükten türemiş bir kelime kullanılmamıştır ?
A) Mutfak tezgahının altından bir tıkırtı geliyor .
B) Çatlayan borudan gelen şırıltı sesi çok rahatsız ediciydi .
C) Uzaklardan bir patlama sesi duyuldu .
D) Onun dünyası çok ışıltılıydı .
Çözüm : A seçeneğinde tıkırtı , B seçeneğinde şırıltı, " C seçeneğinde Patlama kelimeleri yansımadır . D seçeneğindeki ışıltı kelimesi ise görme duyusu ile ilgili olduğu için yansıma değildir . Cevap D .

7. Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisi farklı bir yolla oluşturulmuştur ?
Çözüm Yolu : İkilemeler aynı sözcüğün tekrarı ,  zıt anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması , biri anlamlı biri anlamsız kelimelerin kullanılması gibi yollarla oluşturulur . Seçenekler incelenir ve farklı yolla oluşturulan ikileme belirlenir .
Örnek Soru :
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan ikileme diğerlerinden farklı bir yolla oluşturulmuştur ?
A) Az çok demeden para biriktirmeye çalışıyordu .
B) İleri geri konuşmaları vardı .
C) Eş dost herkesi yemeği çağırmıştı .
D) Aşağı yukarı yirmi yaşında vardı .
Çözüm : C seçeneğinde "eş dost " ikilemesi yakın anlamlı kelimelerle kurulmuştur . Diğer seçeneklerdeki ikilemeler ise zıt anlamlı sözcüklerle kurulmuştur . Cevap C .

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nitel "…" kelimesi nitel anlamda kullanılmıştır ?
Çözüm Yolu : Bir kelime miktar belirtecek şekilde kullanılıyorsa nicel , özellik belirtecek biçimde kullanılıyorsa nitel anlam kazanır . Kelimenin bu özellikleri dikkate alınır ve nitel ya da nicel olduğu belirlenir .

Örnek Soru :
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "çok" kelimesi nitel anlam belirtecek şekilde kullanılmıştır ?
A) Son zamanlarda çok para kazandı .
B) Yaşanan olaylardan çok huzursuz olduk .
C) Bugün çok çay içtik .
D) Masada çok kağıt vardı .
Çözüm : B seçeneğinde kullanılan "çok" kelimesi sayılamayan bir özellik belirttiği için nitel anlamlıdır .

Ek Fiilin Cümleye Kattığı Anlamlar Nelerdir ?

     Ek fiilin cümleye kattığı anlamlara geçmeden önce kısaca ek fiili nedir bundan bahsedelim :

Ek Fiil : İsim kökenli kelimeleri yüklem yapan ya da basit zamanlı zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapan eklere ek fiil ekleri denilmektedir . Yani ek fiilin iki görevi vardır . Ek fiil ekleri “ –(i)di, -(i)miş, -(i)se ve –dır) ekleridir .

Ek Fiilin 1. Görevi ile ilgili örnekler :

- Ahmet çok başarılı bir öğrencidir . ( Öğrenci-dir , bu cümledeki öğrenci kelimesine gelen “-dir” eki öğrenci kelimesini yüklem yapmıştır . )

- Arakadaşlarına karşı çok saygılıydı . ( saygılı-y-dı, bu cümledeyi saygılı kelimesine gelen “-dı” eki saygılı kelimesini yüklem yapmıştır . )

- Babası eskiden beri çok unutkanmış . ( unutkan-mış, bu cümlede unutkan kelimesine gelen “-mış” eki unutkan kelimesini yüklem yapmıştır . )

Ek Fiilin 2. Görevi İle İlgili Örnekler :

- Olur olmaz yerlerde düşüncesizce konuşuyordu . ( konuş-u-yor-du , -yor ekinden sonra gelen –du eki basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmıştır . )

- Yarın bizim eve önemli misafirler gelecekmiş . ( gel-ecek-miş , -ecek ekinden sonra gelen –miş eki basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmıştır . )

- Söylediklerimi iyi dinlerse başarılı olur . ( dinle-r-se, -r geniş zaman ekinden sonra gelen –se eki basit zaamanlı fiili birleşik zamanlı yapmıştır . )

Şimdi ek fiilin cümleye kattığı anlamlara geçelim :

1 . Cümleye “şart” anlamı katar .
- Kış sert geçerse yabani hayvanlar aç kalır . (geniş zamanın şartı)
- Sözlerime kulak verirse pişman olmaz . (geniş zamanın şartı)
- Beni dinleyecekse yanıma gelsin . (gelecek zamanın şartı.)
- Kendi bildiğini yapacaksan bana bir daha soru sorma. (gelecek zamanın şartı)
- Konuyu iyice anladıysan test çözmeye başlayabilirsin. (görülen geçmiş zamanın şartı.)

2. Cümleye “küçümseme” anlamı katar .

- Okuduklarını hemen anlamışmış . (öğrenilen geçmiş zamanın rivayeti)
- Tüm soruları herkesten iyi yapmışmış.
- Bizi her türlü tehlikeden o kurtarmışmış

3. Cümleye “gereklilik” anlamı katar .

- Dinlediklerimizin hepsini not almalıydık . ( gereklilik kipinin hikayesi )
- Onu yalnız bırakmamalıymışız . ( gereklilik kipinin rivayeti )

4. Cümleye “terk edilmiş bir alışkanlık” anlamı katar .

- Eskiden buralarda çok gezerdim . ( geniş zamanın hikayesi)
- Çocukken her hafta sonu dedemi ziyaret ederdim . (( geniş zamanın hikayesi)
- Babam eskiden günde iki paket sigara içerdi.
- Gençken her gün spor yapardık

5. Cümleye “kesinlik” anlamı katar .

- Bu günlere gelmemizde en büyük etken teknoloji olmuştur . (öğrenilen geçmiş zaman + ek fiilin geniş zamanı )

6. Cümleye “başkasından duyma” anlamı katar .

- Çok derin anlamlar ifade eden cümleler kurarmış . ( geniş zamanın rivayeti )

7 . Cümleye “ihtimal” anlamı katar .

- Bu saate kadar işten gelmiştir . ( öğrenilen geçmiş zamanın hikayesi )

8. Cümleye “gerçekleşmemiş niyet” anlamı katar  .


- Geçen sene tatile bizim yazlığa gelecekti . ( gelecek zamanın hikayesi ) 
Ek Fiilin Cümleye Kattığı Anlamlar İle İlgili Test 

Bibliyografik Künye (Kaynakça) Nedir? Nasıl Yazılır?

Bibliyografik Künye Nedir ? Nasıl Yazılır ?

Her insanın bir adresi olduğu gibi kitapların da adresi diyebileceğimiz bibliyografik künyeleri vardır . Bibliyografik künyelere kaynakça da denilmektedir . Bir makale yazılırken ya da bir proje ödevi hazırlarken bazı kaynaklardan yararlanırız . İşte yararlandığımız kaynakları çalışmamızın sonunda belirttiğimiz bölüme kaynakça ya da bibliyografik künye adı verilmektedir . Bibliyografik künye yazılırken gerekli bilgiler şu şekilde sıralanır :

1. Yazarın Soyadı

2. Yazarın Adı

3. Eserin Adı

4. Yayın Evi

5. Yayın Yeri

6. Yayın Tarihi

Not : Bibliyografik künye yazılırken yukarıda sıraladığımız her bir madde arasına virgül konur ve en sona yani yayın tarihinden sonra ise nokta konur .

Örnekler :

- ABASIYANIK, Sait Faik , Son Kuşlar , Yapı Kredi Yayınları , İstanbul , 2008.

- ASYA , Arif Nihat , Bayrak , Sabri Çelik Matbaası , İstanbul , 1945.

- ŞATIROĞLU, Aşık Veysel , Dostlar Beni Hatırlasın , İnkılap Yayınları , Ankara , 1999 .

- KEMAL, Namık, Gülnihal, Akçağ Yayıncılık, Ankara 2005.

- SEYFETTİN, Ömer, Asilzadeler, Elips Yayıncılık, Ankara 2006.

- KARAY, Refik Halid, Tanıdıklarım, İnkılap Yayıncılık, İstanbul, 2011.


Dolaylama Nedir ? Dolaylama Örnekleri

Dolaylama Nedir ?

Tek bir sözcükle ifade edilebilecek bir kavramı birden fazla sözcükle anlatmaya dolaylama denilmektedir .

Örnekler :

- File bekçisi topu ağlarda gördü . ( kaleci )
- Balıkçı derya kuzusu bunlar diye bağırıyordu . ( balık )
- Yavru vatanı karış karış gezdik . ( Kıbrıs )
- Kadın kocası için evin direği diyordu . ( Baba- Koca)
- Ulu Önder "Ne mutlu Türk'üm diyene!" diyor . ( Atatürk )
- Minik Serçe yeni şarkılarını söyledi . ( Sezen Aksu )
- Hepimiz Yedi tepeli şehri görmek istiyorduk . ( İstanbul )
- Meşin yuvarlak başla vuruşu için orta noktaya kondu . ( top )

Diğer örnekler : yedinci sanat ( sinema ) , ince hastalık ( verem ) , bacasız sanayi ( turizm )
delikli demir ( tüfek ) , sarı lira ( altın ) , beyaz altın ( pamuk ) , beyaz cam ( televizyon ) , saray yavrusu ( konak ) , sihirli kutu ( televizyon ) , Altın boynuz ( Haliç ) , Kızıl gezegen ( Mars ) , Sanat Güneşi ( Zeki Müren )

Not : Dolaylamalar Çeşitli alanlarla ilgili olarak gruplandırılabilir

1. Kişi Adları İle İlgili Olanlar : Cep Herkülü ( Naim Süleymanoğlu ) ...
2. Yer Adları İle İlgili Olanlar : Medeniyetler Beşiği ( Mezopotomya ) ...
3. Tür Adları İle İlgili Olanlar : Ege'nin İncisi ( İzmir ) ...


Doğrudan Anlatım ve Dolaylı Anlatım Konu Anlatımı

Doğrudan Anlatım :
 Birisinin söylemiş olduğu bir sözün ya da birisine ait duygu ve düşüncelerin onun ifade ettiği gibi hiçbir değişikliğe uğratılmadan söylenmesine doğrudan anlatım denir . Kısacası doğrudan anlatım birisinin sözlerinin hiçbir değişikliğe uğratılmadan aynı şekilde aktarılması demektir . Doğrudan anlatım iki biçimde olabilmektedir : 
 1. Kişi kendi düşüncelerini ya da duygularını bizzat kendi anlatabilir . Anlatıcı bakış açıları konusundaki 1. şahsın ağzından anlatım ( kahraman bakış açısı ) buna örnektir .
 - Yağmurlu bir günde etrafımda olanlara aldırmadan ilerliyorum .
- Akşam çayımı demleyip maçı seyredeceğim .
- Pirinç pilavını çok severim . 

 2. Başka birine ait bir sözün herhangi bir değişikliğe uğratılmadan olduğu gibi aktarılması biçiminde de olabilir . Düşünceyi geliştirme yolları içerisinde yer alan " tanık gösterme " buna örnek olarak verilebilir .
 - M. Kemal Atatürk " Yurtta sulh, cihanda sulh sözü !" sözü ile barışın önemine vurguda bulunmuştur . 
- Dayım "Haftaya size geleceğiz" demiş .
- Muhasebe müdürü " Şirketin tüm faaliyetleri kanunlara uygun " dedi .
 Dolaylı Anlatım :
 Bir başkasına ait olan yazılı ya da sözlü duygu ve düşüncelerin olduğu gibi değil de anlatıcının kendi cümleleri içerisinde ifade edilmesine dolaylı anlatım denir . Mesela " haftaya size geleceğim" ifadesi doğrudan anlatıma örnektir . Biz bu ifadeyi " haftaya bize geleceğini söyledi " şeklinde ifade edersek söyleyen kişinin anlatmak istediği düşünceyi değiştirmeden kendi ifadelerimizle söylemiş oluruz  . Doğrudan anlatıma örnek olarak verdiğimiz cümleleri şimdi dolaylı anlatıma çevirerek yazalım .
 - Yağmurlu bir günde etrafında olanlara aldırmadan ilerlediğini söyledi . 
- Akşam çayını demleyip maçı seyredeceğini söyledi . 
- Muhasebe müdürü şirketin tüm faaliyetlerinin kanunlara uygun olduğunu söyledi .
Doğrudan anlatım ve dolaylı anlatımla ilgili test
- Doğrudan anlatım ve dolaylı anlatım ile ilgili örnekler

Ünlemler İle İlgili Konu Anlatımı

İnsanoğlu olarak birtakım duygularımız vardır. Bu duygular kızma, şaşırma, endişelenme, sevinç, rahatlama vb. olabilir. Dilimizde bu duyguları yansıtmak amacı ile kullandığımız ses topluluklarına ünlem adı verilmektedir. Ünlemler de edatlar gibi yalnız başına kullanıldığında anlam ifade etmeyen kelimelerdir. Bazı ünlemleri şu şekilde sıralayabiliriz.
 Of! ( Of, iyice sıkıldım bu yalan arkadaşlıklardan!)
Hey! ( Hey! Gelirken bana da bir bardak su alabilir misin?)
Aa! ( Aa! Bu da mı başımıza gelecekti? )
Vah! ( Vah! Vah! Vah! ne kadar da ahlaklı bir insandı.)
Ay! ( Ay! Ne kadar da tatlı bir çocuk.)
Oh! ( Oh! Bugün de kazasız belasız eve dönüyoruz.)
Eyvah! ( Eyvah! Yangın sanılandan daha hızlı yayılıyor.
 Not : Ünlemler tanımda da söylendiği gibi ses topluluğudur ve kelime değillerdir. Ancak bazı kelimeler vurgulu söylenmeleri sebebiyle ünlemmiş gibi kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse "dikkat" bir kelimedir. Ancak uyarı amaçlı kullanıldığı için vurgulu söylenir ve ünlem değeri kazanır.
 Not : Yansıma kelimelerin hemen hemen tamamı ünlem olarak kullanılabilir.
 - Güm! diye bir ses bir anda kulaklarımda çınladı.
- Arkamdan bir anda hav! Sesini duyunca aklımı kaybedecektim neredeyse.
- Bindiği dal çat! diye kırılmasın mı bir anda?

Fiilde Anlam Kayması İle İlgili Örnekler

Özet : 7.Sınıf Konu Anlatımı, 15 tane zaman ve anlam kaymasına örnek cümle, zaman kayması ile ilgili örnek cümleler, kip kayması ile ilgili örnek cümleler 

     Bir haber ya da dilek kipinin başka bir kipi kastedecek şekilde kullanılmasına " fiilde anlam kayması " denir . Fiillerde anlam kaymasının diğer adları zaman kayması ve kip kaymasıdır . Fiillerde anlam kayması şu şekillerde olabilir :

- Görülen geçmiş zaman yerine geniş zaman kullanılabilir .
  Yıllarca  çalışır ve sonunda başarır . ( çalıştı / başardı )

- Öğrenilen geçmiş zaman yerine geniş zaman kullanılabilir .
   Keloğlan bir gün padişahin sarayına gider . ( gitmiş )

- Şimdiki zaman yerine geniş zaman kullanılabilir .
    Niye böyle davrandğınızı bilirim . ( biliyorum )

- Gelecek zaman yerine geniş zaman kullanılabilir .
    Bizim takım bu haberi öğrenince çok sevinir . ( sevinecek )

- Emir kipi yerine geniş zaman kipi kullanılabilir .
    Yarın buraya gelir gerekli evrakları alırsın ( gel / al )

- Görülen geçmiş zaman yerine şimdiki zaman kullanılabilir .
   Olanları görür görmez oraya koşuyorum . ( koştum )

- Gelecek zaman yerine şimdiki zaman kipi kullanılabilir .
    Üç ay sonra yanına geliyorum . ( gelecek zaman )

- Geniş zaman yerine şimdiki zaman kipi kullanılabilir .
    Her geldiğinde bizim mekana uğruyor . ( uğrar )

- Emir kipi yerine gelecek zaman kipi kullanılabilir .
    Bu ödevi üç gün içerisinde yapacaksın . ( yap )

- Gereklilik kipi yerine gelecek zaman kullanılabilir .
    Yüzündeki yaralar stresten olacak . ( olmalı )

- Görülen geçmiş zaman yerine istek kipi kullanılabilir .
    Bir anda adamla yüz yüze gelmeyeyim mi ( geldim )

- Emir kipi yerine istek kipi kullanılabilir .
    Sorumluluklarımıza dikkat edelim . ( edin )

- Emir kipi yerine gereklilik kipi kullanılabilir .
    Aynı hatayı bir daha yapmamalısın ( yapma )

- İstek kipi yerine emir kipi kullanılabilir .
    Hayatta her istediğiniz olsun ( istek anlamı var )

- Şimdiki zaman yerine öğrenilen geçmiş zaman kullanılabilir .
   Kimi aramıştınız ? ( arıyorsunuz )

Anlam Kayması İle İlgili Örnekler

1. Adam bir de bakar ki kimse kalmamış yanında ( bakmış ki )
2. Az bekle birazdan kalkarız . ( kalkacağız )
3. Cuma günleri büyüklerimizi ziyaret ediyoruz . ( ederiz )
4. Bu tür sürprizleri her zaman yapıyor . ( yapar )
5. Tatile iki ay sonra gideriz . ( gideceğiz )
6. Sana tanıdığım süreyi iyi değerlendireceksin . ( değerlendir )
7. Babam bunu duyunca çok üzülür . ( üzülecek )
8. Her yıl köyünü ziyaret ediyor . ( eder )
9. Yarın sınava giriyorum . ( gireceğim )

Yapısına Göre Fiiller-2

  1. Birleşik Fiiller :
Birleşik fiiller çeşitli şekillerde oluşur.
A )  Kurallı Birleşik Fiiller :
  1. I) Yeterlik Fiili (ebil-):
Fiil kök ya da gövdesine getirilen -ebil-/ -abil- yardımcı fiili ile yapılır ve "yapılan işe gücü yetmek" anlamı katar. Yeterlik fiili birleşik yazılır.
Örnekler :
  • Gördüklerimi anlatabil
  • Yeni aldığı bulaşık makinesini çalıştırabilmiş.
  • Bu soruları çözebil
Not : Yeterlik fiilinin olumsuz çekiminde yalnızca -e/-a  yazılır bil- düşer.
Örnekler :
  • Gel-e-bil-dim --> gel-e-me-di-m
  • Anlat-a-bil-miş --> anlat-a-ma-mış
  1. II) Tezlik Fiili (-ıver-/iver-) :
Fiil kök ya da gövdesine -ıver-/iver- yardımcı fiilleri getirilerek yapılır ve "işin çabuk bitirileceği" anlamını verir.
Örnekler :
  • Akşam bize geliver.
  • Anlamadığım yerleri soruver
  • Bodrumdaki odunları kırıver.
III) Sürerlik Fiili (-ekal- / -edur- / -egel-) :
Fiil kök ya da gövdesine -ekal/ -edur/ -egel yardımcı fiilleri getirilerek yapılır ve "işin devam etmekte olduğu" anlamını verir.
Örnekler :
  • Karşımdakine bakakaldım.
  • Sen gidedur ben geliyorum.
  • Bu olaylar yıllardır süregeliyor.
  1. Yaklaşma Fiili (-eyaz- ) :
Fiil kök ya da gövdesine getirilen -eyaz- fiili ile yapılır ve "olayın henüz gerçekleşmediği ama gerçekleşmeye yaklaştığı" anlamını verir.
Örnekler :
  • Birden bire düşeyazdım.
  • Söylediklerini ağzımdan kaçırayazdım.
  • Korkumdan öleyazdım.
B ) Yardımcı Fiille Yapılan Birleşik Fiiller :
İsim kökenli kelimelere etmek, olmak, kılmak, eylemek, buyurmak fiilleri eklenerek yapılan birleşik fiillere denir.
Örnekler :
  • Öğretmen eve telefon etmişti.
  • Annem soğukta durduğu için hasta oldu.
  • Evde herkes namaz kılıyordu.
  • Padişah halka ferman buyurdu.
  • Padişah saraydakilere ferman eyledi.
Not : Yardımcı fiille yapılan birleşik fiillerde ses olayı olursa birleşik, ses olayı olmazsa ayrı yazılır.
Örnekler :
  • Şükür etmek ---> Şükretmek
  • Telefon etmek
  • His etmek ---> Hissetmek
C ) Deyim Halinde Birleşik Fiiller :
Deyimler cümlede yüklem olurken ayrı yazılmasına rağmen birleşik fiil sayılır.
Örnekler :
  • İlk dönem işlenen konulara göz gezdirdim.
  • Çocuğun davranışları kafamı kızdırdı.
Teklif edilen iş gözümü korkuttu.

Yapısına Göre Fiiller-1

Yapısına göre fiiller üçe ayrılır.
  1. Basit Fiiller :
Hiçbir yapım eki almamış ya da kök halindeki fiillere basit fiiller denir. Basit fiiller kip eklerini, kişi eklerini, olumsuzluk eklerini ve soru eklerini alabilirler.
Örnekler :
  • Adam bana bakıyordu.
  • Elindeki poşetler düşer mi?
  • Arabaya doğru git
  • Gereksiz eşyaları çöpe
  • Etrafımızı temiz tutmalıyız.
  • Maça gelmiyor musun?
  1. Türemiş Fiiller :
Yapım eki alarak yeni anlam kazanan fiillere denir. Türemiş filler isimden ya da fiilden türeyebilir.
A ) İsimden Türeyen Fiiller :
Örnekler :
  • Soğuktan elleri morarmış.
  • Siparişleri kargo ile yolladık.
  • Bahçedeki ağaçları suladık.
  • Odanın içi aniden karardı.
  • Satıcı ile telefonda haberleş
  • Ayşe çok susamış.
  • Komşumuzun oğlu dün evlen
  • Anlattıklarını çok önemsemiş.
  • At aniden huysuzlandı.
  • Çocuğun çizimleri güzelleş
B) Fiilden Türeyen Fiiller :
Örnekler :
  • Çamaşır suyu elbisenin renklerini soldurmuş.
  • Eli boş ayrılınca çok üzüldü.
  • Bahçede oynarken arkadaşını kovaladı.
  • Polis gelince ortalık yatıştı.
  • Sesi duyan kuşlar dört bir tarafa kaçıştı.
  • Anne yavrusunu uyut
  • Öğretmen tahtadaki soruyu yazdırdı.
  • Uzun zaman sonra caddede görüldü.

Kelimeleri Farklı Görevlerde Kullanma

Kelimeleri Farklı Görevlerde Kullanma

Türkçede sözcükler, cümle içinde kullanıldığı durum ve sözcük ilişkisine göre farklı görevlerde ( ad, adıl, önad, belirteç, edat, bağlaç ) kullanılabilir.
Sözcüklerin farklı görevlerde kullanıldığını cümledeki yerine ve sözcüklerle ilişkisine görebiliriz.

Sözcüğün farklı görevlerde kullanıldığını aşağıdaki cümle örnekleri üzerinde inceleyelim:

*Güzel, heyecandan konuşamadı. (ad)
*Güzel kız, heyecandan konuşamadı. (önad)
*Anlattıkları bana da güzel gibi geldi. (edat)
*Kız, heyecandan güzel konuşamadı. (zarf)

Aşağıdaki örneklerde parantez içerisinde altı çizili kelimelerin hangi görevde kullanıldığı yazılmıştır . Dikkat edin .

1-Onun kadar kötüsünü görmedim hayatta.                  ( İsim)
2-Bu kötü günler de geçecek elbette.                             ( Sıfat )
3-Yazıyı senin kadar kötü yazmıyor.                             ( Zarf )
4-Kötüler hiçbir zaman sevilmez, unutma!                  ( İsim )
5-Karanlık sokaklarda ürkerek dolaştı.                        ( Sıfat)
6-Henüz gözleri karanlığa alışamadı.                           ( İsim )
7-Aslında odası karanlık gibi duruyor.                         ( Edat )
8-Sen yaz gibisini bulamazsın.                                           ( Edat )
9-Yaz oldukça sıcak geçeceğe benziyor.                                      ( İsim )
10-Seninle okulun yaz kampında da görüşelim.                      ( İsim )
11-Böyle pişkin bir insan olur mu?                                ( Sıfat )
12-Onun pişkin tavırlarına hiç inanamadım.                ( Sıfat )
13-Mahallede ihtiyarlar sohbete başlamış bile.                        ( İsim )
14-Yaşına göre ihtiyar görünüyordu.                            ( Zarf )
15-İhtiyar adamın sağlık durumu gittikçe düzeliyordu.         ( Sıfat )

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili olarak yazılmış olan kelimelerin hangi görevlerde kullanıldığını söyleyin .

1-Seni yanlış bilgi ile yanıltmak istemiyorum aslında.
2-Yaptıklarının her zaman doğruluğunu savunurdu.
3-Annemin bayram tatlısı oldukça şekerli olmuş.
4-Hastalandığından beri tatlı yiyemiyor zavallı.
5-Güzel gözlerindeki büyüleyici bakış benim aklımı aldı.
6-Resimlerindeki görseller hep gerçek hissi veriyor.
7-Sanatın unutulmaz yapıtları geceye renk kattı.
8-Üzerindeki kırmızı elbisesi ile göz kamaştırıyordu.
9-Diğer dükkândan sana bunları almış, seni unutmamış.
10-Poşetteki ekmekler bana bayat gibi geldi.

Cevaplar : 1. sıfat 2. isim 3. zarf 4. isim 5. sıfat 6. isim 7. isim 8. sıfat 9. isim 10. edat

Aşağıdaki kelimeleri parantez içerisinde verilen görevlerine uygun olarak bir cümlede kullanın .

1-Oyun (ad)
2-Esir (önad)
3-Barış (ad)
4-Kaç (adıl)
5-Yetenekli (belirteç)
6-Armağan (ad)
7-Çekiliş (ad)
8-Sayılı (önad)
9-Birkaç (adıl)
10-Birtakım (önad)
11-Biri (adıl)
12-Korkulu (önad)
13-Rengârenk (önad)
14-Rengârenk (belirteç)