Özet : 4. , 5. ve 6. Sınıf ismin hal ekleri ile ilgili konu anlatımı ve örnek cümleler
Hal ekleri çekim ekleri grubuna giren eklerdir . Hal eklerine ad durum ekleri de denilmektedir
. Hal ekleri cümlede yer alan isme yönelme , bulunma , ayrılma ve belirtme
anlamları katar . Şimdi hal eklerini
ayrıntılı biçimde ve örneklerle inceleyelim :
1.
Yalın Hal : Bir ismin eksiz haline yani herhangi bir hal eki almamış
haline " yalın hal " denilmektedir .
Örnekler : para ,
kurs , ev , söz , göz , defter
Örnek
Cümleler : Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili kelimeler yalın
halde kullanılmıştır .
- Kitap insan hayatına renk katan en güzel
varlıktır .
- Okulun bahçesindeki ağaç yüz yıllık bir çınarmış .
- Bu yıl bizim sınıf yeniden boyanacak .
- Çok soğuk olduğu için sabah araba çalışmadı .
- Kış için iki bidon turşu yaptık .
Not : Yalın hal ile ek almamak karıştırılmamalıdır . Yani
yalın halde olan bir isim hal eklerinden herhangi birini almamıştır . Bu yüzden
" çokluk eki , iyelik eki ve yapım eki " alan kelimeler de yalın
halde sayılır .
Örnekler : kapıcı ,
kitabım , çiçekler vb.
2.
Belirtme Hali ( -ı , -i, -u, -ü ) : Bir ismin
" -ı , -i, -u, -ü " hal eki almış durumuna denir . Belirtme haline
" -i hali " de denilmektedir .
Örnekler : suyu , minderi , kapıyı, ceketi ,
sandalyeyi
Örnek
Cümleler : Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili kelimeler belirtme
hal eki almıştır .
- Bugün kolundaki saati bana hediye etti .
- Karşı binayı iki ay içerisinde yaptılar .
- Bu soruyu kimse çözemedi .
- Sana verdiğim parayı ne yaptın ?
- Her akşam bu gazeteyi mutlaka okur .
Not : Belirtme
hal eki ile iyelik eki birbiri ile karıştırılabilir . Çünkü her ikisin ekleri
de aynıdır . Ayırt etmek için " -ı , -i, -u, -ü " eki alan kelimenin
önüne " onun " kelimesini getirebilir . Kelime anlamlı olursa iyelik
eki anlamlı olmazsa belirtme hal eki almıştır .
Örnek :
- ( Onun ) Evi
temizlemesi için biri ile anlaştık . ( "onun " getirdiğimizde anlamlı
olmadığı için belirtme hal ekidir .)
- ( Onun ) Evi
deniz manzaralıydı . ( "onun" getirdiğimizde olduğu için iyelik
ekidir . )
3.
Yönelme Hali ( -a , -e ) : İsimlerin " -a , -e " eki almış durumlarına
denir . Yönelme haline " -e hali
" de denilmektedir .
Örnekler : Okula , sevgiye , tuza , yazıya , taşa
Örnek Cümleler : Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili
kelimeler yönelme hal eki almıştır .
- Yaz tatilinde Sivas'a gelecek .
- Kapıdaki köpeğe biraz ekmek verdim .
- Benim sözlerime hiç güvenmiyor .
- Paraya çok önem vermiyorum .
- Sorularıma net yanıtlar vermelisin .
4.
Bulunma Hali ( -de , -da ) : İsimlerin " -de , -da
" eki almış durumlarına denir .
Örnekler : pazarda ,
kazakta , yemekte , odada , sokakta , gözde
Örnek
Cümleler : Aşağıdaki
cümlelerde yer alan altı çizili kelimeler bulunma hal eki almıştır .
- Arkadaşlarımı bugün çarşıda göremedim .
- En güzel günlerini askerde yaşamıştı .
- Aradığım tüm bilgileri bu kitapta bulabilirim .
- Çatıda küçük bir kedi mahsur kalmıştı .
- Televizyonda güzel bir maç var .
5.
Ayrılma Hali ( -den , -dan ) : İsimlerin " -den, -dan
" eki almış durumudur .
Örnekler : sınavdan ,
kapıdan , yoldan , gönülden , havadan
Örnek
Cümleler : Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili kelimeler ayrılma
hal eki almıştır .
- Bahçeden sebze ve meyve topladım .
- Anahtarı içeride unutunca eve pencereden girdim .
- Babamdan azar işitmek istemiyorum .
- İki saat sonra işten çıkacaklar .