3. Yargının Sayısı Bakımından Önermeler :
A. Basit Önerme : Tek yargılı önermelere denir .
-
Yazarın son kitabı yarın çıkacak . ( Bu önerme nitelik bakımından olumlu ,
nicelik bakımından tekil , yargı sayısı bakımından basit önermedir . )
B. Birleşik Önerme :
Çok yargılı önermelerdir . Birleşik önermelerde en az iki yargı bulunmaktadır .
Bu önermelerde bazen yargılardan biri gerçekleşirse diğeri gerçekleşir . Ya da
biri gerçekleşmezse diğeri de gerçekleşmez .
-
Ders çalışırsa dışarı çıkabilir . (dışarı çıkma işi ve ders çalışma işi olmak
üzere iki yargı vardır . )
Bazı
önermeler de birden çok özne ya da yüklemden oluşur . Tek bir cümledir ama
birden çok önerme çıkarabiliriz . Mesela " Okula Ahmet ve Mehmet gelmedi
" cümlesinden " Okula Ahmet gelmedi " ve "Okula Mehmet
gelmedi" önermelerini çıkarabiliriz . Bağlaçlarla kurulu önermelerde
dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır :
- "Ve"
bağlacı her iki önermenin de doğru olduğunu gösterir .
Örnek : Annem ve babam çok
gençtir . ( hem annemin hem de babamın genç olduğu anlamı vardır . )
Not : "ne....ne"
ve "hem....hem" bağlaçları da "ve" bağlacı ile aynı
görevdedir .
-
"Veya" bağlacı önermelerden en az birinin doğru olduğunu gösterir .
Örnek : Yoldan geçen taksi
veya otobüstü .
- Bazı önermelerde tek yargı varmış
gibi durmasına rağmen örtülü olarak birden çok yargı olduğu çıkarılabilir . Bu
tür önermelere birleşikliği gizli olan önermeler denir .
Örnek :
- Bugün sadece Ahmet geldi . ( Bu
önermeden "Ahmet geldi." "Diğerleri gelmedi" yargıları
çıkarılabilir .)
- Macera romanları hariç her türlü
kitabı okurum . ( Bu önermeden "her türlü kitabı okurum" ,
"macera kitaplarını okumam" yargıları çıkarılır .
- Ayşe , Hatice'den daha uzundur .
( Bu önermeden "Hatice uzundur." , "Ayşe daha uzundur"
yargıları çıkarılabilir .
- Okullar beş gündür tatil . ( Bu
önermeden "okullar tatil", "okullar beş gün önce açıktı"
yargıları çıkarılabilir .