Ad Aktarması ( Mecaz-ı Mürsel ) Nedir ?
Bir kelimenin benzetme gibi bir
amaç taşımadan başka bir sözcüğün yerine kullanılmasına ad aktarması ya da
mecaz-ı mürsel adı verilmektedir . Ad
aktarması değişik şekillerde meydana gelmektedir . Bunlar şu şekildedir :
1. İç-Dış İlişkisi :
Bir varlığın içi söylenerek dışının
kastedilmesi ya da tersi biçimde dışının söylenerek içinin kastedilmesi
şeklinde olur .
Örnekler :
- Hava soğuyunca hemen sobayı
yaktık . ( soba kelimesi ile sobanın
dışı değil içi kastedilmiştir . )
- Yeni bir yer bulunca evi birkaç
gün içerisinde taşıyacağız . ( ev kelimesi evin içerisindeki eşyalar
kastedilmiştir . )
2. Bütün-Parça İlişkisi :
Bir varlığın bir parçasını
söyleyerek bütününü kastetme ya da bütününü söyleyerek bir parçasını kastetme
şeklinde olmaktadır .
Örnekler :
- Evlenme teklifini yaparken tek
taş almayı düşünüyorum . ( tek taş yüzüğün bir parçasıdır . Tek taş diyerek
yüzüğün tamamı kastedilmiştir . )
- Köşedeki apartmanda iki yıldır
kiracı olarak yaşıyorum . ( apartman sözü ile apartmanın bir dairesi
kastedilmiştir . )
3. Sanatçı - Eser İlişkisi :
Bir sanatçının adı söylenerek onun
eserlerinin kastedilmesi şeklinde olmaktadır .
Örnekler :
- Son zamanlarda hemen hemen her
gün Ömer Seyfettin okuyorum . ( Ömer Seyfettin denilerek onun eserleri
kastedilmiştir . )
- Bizim kuşak Cemil Meriç okuyarak fikri
altyapısını oluşturdu . ( Cemil Meriç ile onun eserleri kastedilmiştir . )
4. İnsan - Yer İlişkisi :
Bir şehir , kasaba , köy vb .
yerleşim yerinin adını söyleyerek orada yaşayanları kastetme şeklinde olur .
Örnek :
- Şampiyonluk için tüm Sivas
kenetlendi . ( Sivas sözü ile şehirdeki halk kastedilmiştir . )
- Ünlü sanatçıyı görmek için tüm
şehir meydana toplandı . ( şehir sözü ile şehir halkı kastedilmiştir . )
5. Şehir- Yönetim İlişkisi :
- Bir ülkenin başkenti ya da en
önemli şehri söylenerek o ülkenin yönetiminin kastedilmesi şeklinde olur .
Örnekler :
- Ankara bu karara şiddetli tepki
gösterdi . ( Ankara ile hükümet kastedilmiştir . )
- Berlin-Moskova arasındaki gerilim
tırmanıyor . ( Berlin ve Moskova denilerek Alman ve Rus hükümetleri
kastedilmiştir . )
