Konu, Ana fikir ve Yardımcı Fikir Nasıl Belirlenir ?

Konu ve Anafikir Nedir ?

Birbirine çok karıştırılan kavramlar arasında konu ve ana fikir en başlarda gelmektedir. Öğretmen tarafından bir metnin konu ve ana fikri sorulduğunda öğrencilerin birçoğu konu yerine ana fikri, ana fikir yerine de konuyu söylerler. Bu iki kavramı iyi anlayabilmek için şu örneği dikkatle inceleyelim.

     Diyelim ki Ali Ankara'dan İstanbul'a gitmek istiyor.

Soru 1 : Ali'nin amacı nedir ?

Cevap : İstanbul'a gitmek

Soru 2 : Ali İstanbul'a gitmek için hangi araçları kullanabilir ?

Cevap : Otobüs, tren, otomobil vb.

     Örneğe dikkat edecek olursak bir tane amaç vardır ve bizi bu amaca ulaştırabilecek birden fazla araç bulunmaktadır. İşte bir metinde de bir amaç vardır (ana fikir ) ve bizi bu amaca ulaştıracak araçlar ( konu ) vardır. Kısacası yazılan her metin bize bir mesaj vermek ister ve bu mesajı verirken de farklı farklı senaryolar kullanır. Anlattıklarımızı bir örnek üzerinde somutlaştırmaya çalışalım.

- Ben bir yazarım ve insanlara yalan söylemenin kötü olduğunu anlatmak istiyorum. ( amacım yani ana fikrim yalan söylemek kötüdür. )

- Bu amacımı anlatırken annesine yalan söyleyen bir çocuğu ve yalanı ortaya çıktığında yaşadığı sıkıntıyı anlatabilirim. ( konu yani araç )

- Bir iş yerinde çalışan elemanın patronuna yalan söylemesi ve yalanı ortaya çıkınca işten atılmasını anlatabilirim. ( konu-araç )

- Sürekli yalan söyleyen bir adamı ve artık doğru sözlerine bile kimsenin inanmamasını kullanabilirim. ( konu- araç )

- Ya da hayvanları konuşturarak bir fabl yazabilirim. ( konu - araç )

     DİKKAT ETTİYSENİZ BİR TANE AMACIM VAR AMA BU AMACA ULAŞMAK İÇİN ONLARCA FARKLI ARAÇ KULLANABİLİRİM.

Konu ve ana fikir soruları nasıl sorulur ?

- Bu paragrafın ya da metnin konusu/ana fikri nedir ?

- Okuduğunuz metinde asıl anlatılmak istenen nedir ?

- Okuduğunuz metinde verilmek istenen mesaj nedir ?

- Okuduğunuz metinden çıkarılabilecek en kapsamlı yargı nedir ?

Yardımcı Fikir Nedir ?

Bir metinde bizi ana fikre ulaştırmak isteyen ancak ana fikir olmayan diğer düşüncelere yardımcı fikir denilmektedir. Kısacası yardımcı fikir ya da diğer adıyla yardımcı düşünce bir metinde ana fikir dışındaki düşüncelere denilmektedir. Bir metinde ana fikir bir tane olur ama yardımcı fikir birden fazla olabilir.

Yardımcı Fikir Soruları Nasıl Sorulur ?

- Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmiştir/değinilmemiştir ?

- Okuduğunuz metinden aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir/ çıkarılamaz ?

- Bu sözleri kullanan birisi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir/ söylenemez ?