Cümle Çeşitleri İle İlgili Örnekler

Cümle  Çeşitleri İle İlgili Örnekler

1) Yüklemine Göre Göre Cümleler:

a. Kurallı ( Düz) Cümle:  Yüklemi sonda cümleye denir.

Örnekler:

- Çok sayıda kişi şehir meydanında  toplanmış.

- Annem eve gelirken iki kilo nar almış.

- Param bitince arkadaşımdan borç istedim.

- Yaşanan gelişmeler hepimizi endişelendirdi.

- Takımımız şampiyonluk yolunda önemli bir engeli atlattı.

- İki yıl aradan sonra yeni albüm hazırlıklarına başladı.

- Aliya İzzetbegoviç Bosna’nın bağımsızlık mücadelesinin simgesidir.

b) Devrik (Kuralsız) Cümle:

Yüklemi sonda olmayan cümlelerdir.

Örnekler:

 - Bir kitabını okuyorum  Yakup Kadri’nin.

- Oğum karşılamıştı bizi.

- Unutmadım bizim için söylediğin o sözleri

- Yarın gideceğiz hayallerimizi gerçekleştirmek için.

- Gözlerim doluyor aşkının şiddetinden.

- Çocuk kaçtı arkasından gelen grubu görünce.

2) Yüklemin  Türüne Göre Cümleler

a) Ad  ( İsim) Cümlesi:

Yüklemi  isim ya da isim  soylu sözcük olan cümlelerdir.

Örnekler:

- O ev babasınınmış.

- Evde iki kutu süt vardı.

- En sevdiğim yemek  mantıdır.

- Beni ürperten şey karanlıktır.

- İnsanın en yakın arkadaşı kitaplardır.

- Bizi hayata bağlayanlar ailemizdir.

- O benim en yakın arkadaşımdı.

- Yanımda gördüğün arkadaşımın babasıydı.

Not: İsim cümlelerinin  yüklemlerinde ek fiil vardır.

b) Fiil  ( Eylem) Cümlesi:

Yüklemi çekimli fiil olan  cümledir.

Örnekler:

- Eve  iki saatte vardı.

- Her gün otuz dakika yürüyorum.

- Ablam  yarın gelecek.

- Çocuklar anlattığı fıkraya çok gülmüş.

- Yarın bu bölgeye kar yağacakmış.

- Ders çalışmak için arkadaşları ile birlikte kütüphaneye gitti.

- Bina büyük bir gürültü ile çöktü.

Not: Fiil cümlelerinin  yüklemlerinde kip ve kişi ekleri vardır.

3) Yargı Sayısına Göre Cümleler:

a) Basit Cümle:

Tek yargı içeren cümlelerdir.

Örnekler:

- Hayvanlar içeri girdi.

- Erikleri dolaba yerleştirdim.

- Üzerindeki elbise benimdi.

- Bu kumaştan  güzel bir abiye çıkar.

- Arabalar hızla buradan geçti.

- Evde hiçbir şey kalmamış.

- Okul arkadaşlarımla uzun bir aradan sonra ilk kez buluştuk.

- Sorularıma açık bir şekilde cevap ver.

- Korku bizim buralara hiç uğramamıştır.

b) Birleşik Cümle:

Birden fazla yargısı olan cümlelerdir.

Örnekler:

- Dağdan esen rüzgardan  kendimize geldik.

- Kar yağarsa çiftçinin  yüzü gülmeyecek.

- Çocuklar koşarak dışarı çıkmış.

- Dolu bastırınca eve giren çocuklar, kurulanmanın telaşına kapıldılar.

4) Birbirlerinin  Bağlanışlarına Göre Cümleler:

a) Bağlı Cümle:

 Birden fazla cümlenin  bağlaç  ile bağlandığı cümlelerdir.

Örnekler:

- Çarşıya  gitmiş ve çarşıdan nar almış.

- Ne yemek yiyor ne uyuyor.

- Başarılı olmayı istiyor ama hiç çalışmıyor.

- İstanbul’dan geleli çok oldu ama buraya bir türlü alışamadı.

- Zamanını iyi değerlendirmek istiyor fakat bunu nasıl yapacağını bilmiyor.

- Hem sözümü dinlemiyor hem de bana karşı çıkıyor.

- Arkadaşının yanına gidebilirsin ancak çok geç kalma

- Uyumlu bir çocuk ama okulu pek sevmiyor.

b) Sıralı Cümle:

Birden fazla cümlenin  birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanmasıyla  oluşan cümledir.

Örnekler:

 - Önce  okula  gitmiş,   arkadaşlarını görmüş.

- At ölür, meydan kalır;  yiğit ölür  şan kalır.

- Evde  kitabını okumuş, sonra okula gitmiş.

- Evden çıktım, uzun bir süre amaçsızca yürüdüm.

- Okuldan çıktım, doğruca kütüphaneye gittim.

- Sorularıma cevap veriyor, istediklerimi harfiyen yapıyor.

- Hiç kimseden korkmaz, herkese gerektiği yerde gerekli cevabı verir.

- Çalışmayı seviyorum, her işimi zamanında yapıyorum.