Cümle Çeşitleri İle
İlgili Örnekler
1) Yüklemine Göre Göre Cümleler:
a. Kurallı ( Düz) Cümle: Yüklemi sonda cümleye denir.
Örnekler:
- Çok sayıda kişi şehir
meydanında toplanmış.
- Annem eve gelirken iki kilo nar
almış.
- Param bitince arkadaşımdan borç
istedim.
- Yaşanan gelişmeler hepimizi
endişelendirdi.
- Takımımız şampiyonluk yolunda
önemli bir engeli atlattı.
- İki yıl aradan sonra yeni albüm
hazırlıklarına başladı.
- Aliya İzzetbegoviç Bosna’nın
bağımsızlık mücadelesinin simgesidir.
b) Devrik (Kuralsız) Cümle:
Yüklemi sonda olmayan cümlelerdir.
Örnekler:
- Bir kitabını okuyorum Yakup Kadri’nin.
- Oğum karşılamıştı bizi.
- Unutmadım bizim için söylediğin o
sözleri
- Yarın gideceğiz hayallerimizi
gerçekleştirmek için.
- Gözlerim doluyor aşkının
şiddetinden.
- Çocuk kaçtı arkasından gelen
grubu görünce.
2) Yüklemin Türüne Göre
Cümleler
a) Ad ( İsim) Cümlesi:
Yüklemi isim ya da isim soylu sözcük olan cümlelerdir.
Örnekler:
- O ev babasınınmış.
- Evde iki kutu süt vardı.
- En sevdiğim yemek mantıdır.
- Beni ürperten şey karanlıktır.
- İnsanın en yakın arkadaşı
kitaplardır.
- Bizi hayata bağlayanlar
ailemizdir.
- O benim en yakın arkadaşımdı.
- Yanımda gördüğün arkadaşımın
babasıydı.
Not: İsim cümlelerinin
yüklemlerinde ek fiil vardır.
b) Fiil ( Eylem) Cümlesi:
Yüklemi çekimli fiil olan cümledir.
Örnekler:
- Eve iki saatte vardı.
- Her gün otuz dakika yürüyorum.
- Ablam yarın gelecek.
- Çocuklar anlattığı fıkraya çok
gülmüş.
- Yarın bu bölgeye kar yağacakmış.
- Ders çalışmak için arkadaşları
ile birlikte kütüphaneye gitti.
- Bina büyük bir gürültü ile çöktü.
Not: Fiil cümlelerinin
yüklemlerinde kip ve kişi ekleri vardır.
3) Yargı Sayısına Göre Cümleler:
a) Basit Cümle:
Tek yargı içeren cümlelerdir.
Örnekler:
- Hayvanlar içeri girdi.
- Erikleri dolaba yerleştirdim.
- Üzerindeki elbise benimdi.
- Bu kumaştan güzel bir abiye çıkar.
- Arabalar hızla buradan geçti.
- Evde hiçbir şey kalmamış.
- Okul arkadaşlarımla uzun bir
aradan sonra ilk kez buluştuk.
- Sorularıma açık bir şekilde cevap
ver.
- Korku bizim buralara hiç
uğramamıştır.
b) Birleşik Cümle:
Birden fazla yargısı olan
cümlelerdir.
Örnekler:
- Dağdan esen rüzgardan kendimize geldik.
- Kar yağarsa çiftçinin yüzü gülmeyecek.
- Çocuklar koşarak dışarı çıkmış.
- Dolu bastırınca eve giren
çocuklar, kurulanmanın telaşına kapıldılar.
4) Birbirlerinin
Bağlanışlarına Göre Cümleler:
a) Bağlı Cümle:
Birden fazla cümlenin bağlaç
ile bağlandığı cümlelerdir.
Örnekler:
- Çarşıya gitmiş ve çarşıdan nar almış.
- Ne yemek yiyor ne uyuyor.
- Başarılı olmayı istiyor ama hiç
çalışmıyor.
- İstanbul’dan geleli çok oldu ama
buraya bir türlü alışamadı.
- Zamanını iyi değerlendirmek
istiyor fakat bunu nasıl yapacağını bilmiyor.
- Hem sözümü dinlemiyor hem de bana
karşı çıkıyor.
- Arkadaşının yanına gidebilirsin
ancak çok geç kalma
- Uyumlu bir çocuk ama okulu pek
sevmiyor.
b) Sıralı Cümle:
Birden fazla cümlenin birbirine virgül ya da noktalı virgülle
bağlanmasıyla oluşan cümledir.
Örnekler:
- Önce okula
gitmiş, arkadaşlarını görmüş.
- At ölür, meydan kalır; yiğit ölür
şan kalır.
- Evde kitabını okumuş, sonra okula gitmiş.
- Evden çıktım, uzun bir süre
amaçsızca yürüdüm.
- Okuldan çıktım, doğruca
kütüphaneye gittim.
- Sorularıma cevap veriyor,
istediklerimi harfiyen yapıyor.
- Hiç kimseden korkmaz, herkese
gerektiği yerde gerekli cevabı verir.
- Çalışmayı seviyorum, her işimi
zamanında yapıyorum.