Sözcüğe Mecaz Anlam Kazandırma Yolları Nelerdir ?

Sözcüğe Mecaz Anlam Kazandırma Yolları

Bir kelimeye mecaz anlam kazandırma yollarına geçmeden önce kısaca mecaz anlamı tanımlayalım :

Mecaz Anlam , bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır .

Örnek :

- Bu sene kış çok soğuk olacak  ( gerçek anlam )

- Tanıştığımızdan beri ilk kez bu kadar soğuk davrandı . ( mecaz anlam )

Bir sözcüğe mecaz anlam kazandırma yolları şunlardır :

1. Somutlama : Soyut anlamlı bir kelimeye somut anlam yüklemeye denir . Somutlamanın amacı anlatılmak istenenin daha kolay anlaşılmasını sağlamaktır .

Örnekler :

- Ülkemiz karanlık günlerin eşiğinden döndü . ( bu cümlede "kötü" soyut kavramı "karanlık" somut kelimesi ile anlatılmaya çalışılmıştır . )

- Bu sözler yüreğimde yara açtı . ( "acı, üzüntü" kavramı "yara" kelimesi ile somutlaştırılmıştır. )

2. Doğadan İnsana Aktarma : Doğaya has özelliklerin insanlar için kullanılmasıdır .

Örnek :

- Bu zamana kadar aramadığını duyunca bir anda köpürdü . ( "köpür- " kelimesi sinirlenmek" anlamında kullanılmıştır . )

- Etrafındaki insanlara sert sözler söylüyordu .

3. Doğadan Doğaya Aktarma :  Tabiatta bir varlığa ait bir özelliğin başka bir varlığa aktarılmasına denir .

Örnek :

- Bahçedeki kayısı ağaçlarının tomurcukları erken patladı . ( doğadaki gürültülü ses anlamına gelen "patla-" fiili "ağaçların çiçak açmaya başlaması" anlamında kullanılmıştır .

4. Duyular Arası Aktarım : Bir duyu ile ilgili kelimenin başka bir duyuyu ifade edecek şekilde kullanılmasıdır .

Örnekler :

- Çok yumuşak bir ses tonu vardı .( Dokunma duyusu ile ilgili olan "yumuşak" kelimesi "işitmek" duyusu ile ilgili kullanılmıştır . )

- Arabası ile keskin bir manevra yaptı . ( dokunma duyusu ile ilgili olan "keskin" kelimesi görme duyusu ile ilgili olarak kullanılmıştır . )

5. Ad Aktarması ( Mecaz-ı Mürsel )  : Benzetme amacı olmaksızın bir sözcüğü başka bir sözcüğün yerine kullanmaktır . parça-bütün , iç-dış, eser-yazar vb. Şekillerde olabilir .

Örnek :

- İki tabak yedi . ( tabak kelimesi , tabağın içindekiler anlamında kullanılmıştır . )

- Moskova , yaşananlardan rahatsızlık duyuyor . ( Moskova kelimesi ile Rus devleti kastedilmiştir . )