Yapısına Göre Fiiller-2

  1. Birleşik Fiiller :
Birleşik fiiller çeşitli şekillerde oluşur.
A )  Kurallı Birleşik Fiiller :
  1. I) Yeterlik Fiili (ebil-):
Fiil kök ya da gövdesine getirilen -ebil-/ -abil- yardımcı fiili ile yapılır ve "yapılan işe gücü yetmek" anlamı katar. Yeterlik fiili birleşik yazılır.
Örnekler :
  • Gördüklerimi anlatabil
  • Yeni aldığı bulaşık makinesini çalıştırabilmiş.
  • Bu soruları çözebil
Not : Yeterlik fiilinin olumsuz çekiminde yalnızca -e/-a  yazılır bil- düşer.
Örnekler :
  • Gel-e-bil-dim --> gel-e-me-di-m
  • Anlat-a-bil-miş --> anlat-a-ma-mış
  1. II) Tezlik Fiili (-ıver-/iver-) :
Fiil kök ya da gövdesine -ıver-/iver- yardımcı fiilleri getirilerek yapılır ve "işin çabuk bitirileceği" anlamını verir.
Örnekler :
  • Akşam bize geliver.
  • Anlamadığım yerleri soruver
  • Bodrumdaki odunları kırıver.
III) Sürerlik Fiili (-ekal- / -edur- / -egel-) :
Fiil kök ya da gövdesine -ekal/ -edur/ -egel yardımcı fiilleri getirilerek yapılır ve "işin devam etmekte olduğu" anlamını verir.
Örnekler :
  • Karşımdakine bakakaldım.
  • Sen gidedur ben geliyorum.
  • Bu olaylar yıllardır süregeliyor.
  1. Yaklaşma Fiili (-eyaz- ) :
Fiil kök ya da gövdesine getirilen -eyaz- fiili ile yapılır ve "olayın henüz gerçekleşmediği ama gerçekleşmeye yaklaştığı" anlamını verir.
Örnekler :
  • Birden bire düşeyazdım.
  • Söylediklerini ağzımdan kaçırayazdım.
  • Korkumdan öleyazdım.
B ) Yardımcı Fiille Yapılan Birleşik Fiiller :
İsim kökenli kelimelere etmek, olmak, kılmak, eylemek, buyurmak fiilleri eklenerek yapılan birleşik fiillere denir.
Örnekler :
  • Öğretmen eve telefon etmişti.
  • Annem soğukta durduğu için hasta oldu.
  • Evde herkes namaz kılıyordu.
  • Padişah halka ferman buyurdu.
  • Padişah saraydakilere ferman eyledi.
Not : Yardımcı fiille yapılan birleşik fiillerde ses olayı olursa birleşik, ses olayı olmazsa ayrı yazılır.
Örnekler :
  • Şükür etmek ---> Şükretmek
  • Telefon etmek
  • His etmek ---> Hissetmek
C ) Deyim Halinde Birleşik Fiiller :
Deyimler cümlede yüklem olurken ayrı yazılmasına rağmen birleşik fiil sayılır.
Örnekler :
  • İlk dönem işlenen konulara göz gezdirdim.
  • Çocuğun davranışları kafamı kızdırdı.
Teklif edilen iş gözümü korkuttu.

0 Comments:

Yorum Gönder

Deneme