İnsanlar duygu, düşüncelerini ifade ederken daha açık ve anlaşılır olabilmek adına jest ve mimiklerden, duraklamalardan, ses tonunu alçaltıp yükseltme ya da değiştirme gibi çeşitli yollara başvururlar. Ancak konuşma sırasında bu tür davranışlarla duygularımızı daha açık ve anlaşılır bir biçimde ifade ederken yazıda bunu sağlamak için noktalama işaretlerine ihtiyaç duyarız. Örnek vermek gerekirse; bir insanın başarısız olduğunu alaylı bir biçimde söylerken el yüz hareketlerimizle belli ederiz ancak yazarken “çok başarılıymış” cümlesinde jest ve mimik olmadığından dolayı istediğimiz anlamı açıkça ifade edebilmek için cümlenin sonuna parantez içerisinde ünlem işareti koymamız gerekir. Noktalama işaretleri ve kullanıldığı yerler şöyledir:
1. NOKTA (:)
-Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. ( bugün Türkçe konulu bir konferans düzenlenecek.)
- Kısaltmalardan bazılarının sonuna konur. ( prof. , vb. , cad. )
- sayıların sonuna sıra bildirmek için kullanılır. ( 2. Abdülhamid, 5. öğrenci)
- Bir yazının maddelerini gösteren harf ve rakamlardan sonra kullanılır. ( A. B. C. ; 1. 2. 3. )
- Tarihleri yazarken gün, ay, yıl bildiren sayıların arasına konur. ( 12.05.2011 )
Not : Tarihler yazılırken ay yazı ile yazılacağı zaman araya nokta konmaz ( 9 Eylül 2011 )
- Saat yazarken dakika ve saat arasına konur. ( okula 08.50’de gittim.)
- Bibliyografik künye yazarken en sona konur. ( Çalıkuşu,Y. Kadri, İnkılap yay., İstanbul, 2000.)
- Dört haneden fazla sayılarda sağdan başlanarak her üç rakamdan sonra konur. ( 1.500, 23.600 )
- Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır. ( 2.5=10)
2. VİRGÜL (,)
- Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını ayırmak için kullanılır. ( masada kalem, silgi, defter ve kitap vardı.)
- Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. ( eve girdi, çantasını alıp çıktı.)
- Uzun cümlelerde yüklemden uzak kalmış özneyi ayırmak için kullanılır. ( Özge, arkadaşları ile yaşayacağı o güzel günün heyecanı ile çevresine gülücükler saçarak dolaşıyordu.
- Arasöz ve ya ara cümlelerin başında ve sonunda kullanılır. ( Annesini, o en sevdiği varlığı, unutamıyordu.
- Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerin sonuna konur. ( yarın buluşalım, dedi. )
- “Evet, hayır, peki vb.” kabul ya da reddetme bildiren kelimelerden sonra kullanılır. ( Evet, yıllarca senin geleceğin hayali ile yaşadım. )
- Kendisinden sonra anlamca ve ya yapıca herhangi bir bağlantısı olmayan kelimelerin arasına anlam karışıklığı olmaması için konur. ( Genç, doktoru görünce sevindi.)
- Hitap bildiren kelimelerden sonra kullanılır. ( Sevgili Arkadaşlar, )
- Matematikte kesirli sayıları ayırmak için kullanılır. ( 3,52 ; 12,47 )
- Bu, şu, o zamirleri özne olarak kullanıldıklarında zamirden sonra konur. ( O, yılların tecrübesine sahipti.)
- Bibliyografik künyelerde her bilginin arasına konur. ( Çalıkuşu,Y. Kadri, İnkılap yay., İstanbul, 2000.)
3. NOKTALI VİRGÜL (;)
- Cümle içinde virgülle ayrılmış türleri birbirinden ayırmak için kullanılır. ( Pazardan elma, armut, erik; fasulye, biber, soğan aldım. )
- Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır. (At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü)
4. İKİ NOKTA (:)
- Örnek verilecek cümlelerden sonra konur. ( Öğrencilerimiz içerisinde iyi not alanları sıralayalım: Ali, Ömer, Hasan, Elif.)
- Açıklama yapılacak cümlelerin sonuna konur. ( Bizim için en gerekli şey şudur : Daha fazla çalışmak. )
- Karşılıklı konuşmalarda konuşmacının adından sonra kullanılır. Tiyatro türü eserlerde sıkça yararlanılır.
- Matematikte bölme işareti yerine kullanılır. ( 8:2=4)
5. ÜÇ NOKTA (...)
- Herhangi bir sebeple tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur. ( Bize gelecek olanlar hemen yola çıkıp… )
- Kaba olduğu için ve ya herhangi başka bir sebepten dolayı yazılmak istenmeyen kelimeler ya da bölümlerin yerine konur. ( Olayın olağan şüphelisi olarak A… gösteriliyordu. )
- Sözün bir yerde kesilerek okuyucunun hayal gücü iletamamlanmasının beklenildiği yerlerde kullanılır. ( tam karşıya geçiyorduk ki…)
- Ünlem ve seslendirmelerde anlatımı daha da güçlendirmek maksadı ile kullanılır. ( Hey!..)
Not : Burada dikkat edecek olursak ünlem işaretinden sonra üç noktaya gerek yoktur. İki nokta koymak yeterlidir.
- karşılıklı konuşma biçimindeki metinlerde yeterli görülmeyen cevaplar ya da suskunluk, tereddüt vb. duraksamaları göstermek amacıyla da üç nokta kullanılır.
YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINNNNNN
YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINNNNNN
