noktalama işaretleri konu anlatımı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
noktalama işaretleri konu anlatımı etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Noktalama İşaretleri-2

İlk bölümde nokta,virgül, noktalı virgül, iki nokta ve üç noktanın kullanım yerleri üzerinde durmuştuk. Bu bölümde de diğer noktalama işaretleri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.

6. Soru İşareti ( ? )

-  Soru bildiren cümle ya da sözlerin sonuna konur. ( yarın sınav kaçta başlayacak ?)
-  Doğruluğu kesin olarak bilinmeyen tarih, yer vb. yanına soru işareti konur. Yunus Emre (1240?-1321)
Not : Soru bildiren sıralı cümlelerde soru işareti en sona konur. ( Okula geldi mi, söylediğim kitabı aldı mı ?)

7. Ünlem İşareti ( ! )

- Korku, şaşma, heyecan, üzüntü vb. duyguları ifade eden cümlelerin ya da kelime gruplarının sonuna konur. ( Of!, vah vah!)
-  Seslenme ve hitap bildiren ifadelerden sonra kullanılır. ( Ey Türk Gençliği!)
- Alay, küçümseme bildiren ifadelerde yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır. ( Sınıfın en başarılısıymış (!) )

8. Kısa Çizgi ( - )

- Satır sonunda sığmayan kelimeler bölünürken kullanılır.
- Arasöz ve ya aracümleler yazılırken başında ve sonunda kullanılır. ( Annemi - o en sevdiğim varlığı - hayatım boyunca hep özledim. )
- Dilbilgisinde kelimeleri kök, gövde ve eklerine ayırırken kullanılır. ( kapı-cı-lık-tan )
- Fiil kök ve gövdelerini gösterirken "-mak/-mek" eki yerine kullanılır. ( at-, sula- )
- Kelimeleri hecelerine ayırırken kullanılır. ( uy-ku-suz-luk-tan)
200 km
- Matematiksel işlemlerde çıkarma işareti görevinde kullanılır. ( 80-20=60)
- Sıfırdan küçük değerler gösterilirken değerin önünde kullanılır. ( sıcaklık -5 derece )

9. Uzun Çizgi (— )

- Konuşma çizgisi de denir. Karşılıklı konuşmaların olduğu metinlerde ya satır başında art arda kullanılır ya da konuşan kişinin adından sonra konur.
Örnek 1 :
— Nereye gidiyorsun ?
— Mahalleye yeni taşınan öğretmenleri görmeye.
Örnek 2 :
Çocuk —Sen yıldızlara dokunabilir misin ?
Adam — Sen istiyorsan neden olmasın.

10. Eğik Çizgi ( / )

- Şiiri oluşturan dizeler yan yana yazıldığı zaman her dize arasına eğik çizgi konur. ( Havalar da güzel gidiyor/ Sen de çiçek açtın erkenden/ Küçük zerdali ağacım/ Aklın ermeden. )
- Adres yazılırken ilçe şehir ve apartman daire numaraları arasında kullanılır. ( Aydınlık sok. 20/5 Merkez/ SİVAS )
- Tarihler yazılırken gün, ay, yıl bildiren sayıların arasında kullanılabilir. ( 09/02/1985 )
- Dilbilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek amacıyla ekler arasında kullanılır. (-acak/-ecek)
- Genel ağ adreslerini yazarken kullanılır. ( http://www.bilginx.com )
- Matematiksel işlemlerde bölme işareti yerine kullanılabilir. ( 18/3=6)

11. Tırnak İşareti (")

- Başka kişi ya da kitap gibi kaynaklardan değiştirmeden yapılan alıntılar tırnak içerisinde yazılır. ( Atatürk " Ne mutlu Türküm diyene! " demiş.
- Yazı  içerisinde özellikle vurgulanmak istenen sözler tırnak içerisinde yazılır. ( Dünyanın en kutsal varlığı "anne"dir. )
- Cümle içerisinde bahsedilen yazıların ve eserlerin adları tırnak içerisinde yazılır. ( Adam Fawer'in "Empati" adlı kitabı herkes tarafından mutlaka okunmalı.)

12. Yay Ayraç  ( )

- Cümlenin içerisinde açıklayıcı olarak verilen bilgiler yay ayraç içerisinde kullanılır.  Bizim köy ( Sivas merkezine yaklaşık 80 km'dir.) bu mevsimde çok güzel olur.
-  Tiyatro eserleri gibi karşılıklı konuşmalar şeklindeki metinlerde konuşmacının hareketleri, durumu vb. ayrıntıları açıklamak için kullanılır.  Adam — (Üzerini düzelterek kapıyı çaldı.) Girebilir miyim ?
-  Alıntı yapılan bölüm ile ilgili yazar vb. künye bilgileri yay ayraç  içinde yazılır.
-  Alıntılarda çıkarılan bölümleri göstermek amacıyla kullanılan üç nokta yay ayraç içine alınabilir.
- Küçümseme, alay vb. anlamlar katmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içerisinde olmalıdır.
- Herhangi bir tarih yazılırken kesin olmayan yer, tarih vb. bilgilerin yanına konulan soru işareti yay ayraç içine alınır.

13. Köşeli Ayraç [ ]

- Ayraç içinde ayraç kullanılması gerektiği durumlarda en dıştaki ayraç köşeli olur.

14. Kesme İşareti  ( ' )

- Özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır. ( Ahmet'in, Çanakkale'den )
- Kişi adlarından sonra gelen saygı bildiren ifadelere gelen ekler kesme işareti ile ayrılır. ( Haluk Bey'in )
- Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. ( TCDD'nin, DSİ'ye )
- Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. ( 2013'ün, 100'de )

 YAZININ BİRİNCİ BÖLÜMÜ İÇİN TIKLAYINNNNNNN

Noktalama İşaretleri-1

İnsanlar duygu, düşüncelerini ifade ederken daha açık ve anlaşılır olabilmek adına jest ve mimiklerden, duraklamalardan, ses tonunu alçaltıp yükseltme ya da değiştirme gibi çeşitli yollara başvururlar. Ancak konuşma sırasında bu tür davranışlarla duygularımızı daha açık ve anlaşılır bir biçimde ifade ederken yazıda bunu sağlamak için noktalama işaretlerine ihtiyaç duyarız. Örnek vermek gerekirse; bir insanın başarısız olduğunu alaylı bir biçimde söylerken el yüz hareketlerimizle belli ederiz ancak yazarken “çok başarılıymış” cümlesinde jest ve mimik olmadığından dolayı istediğimiz anlamı açıkça ifade edebilmek için cümlenin sonuna parantez içerisinde ünlem işareti koymamız gerekir.  Noktalama işaretleri ve kullanıldığı yerler şöyledir:

1. NOKTA (:)

-Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur. ( bugün Türkçe konulu bir konferans düzenlenecek.)
-  Kısaltmalardan bazılarının sonuna konur. ( prof. , vb. , cad. )
- sayıların sonuna sıra bildirmek için kullanılır. ( 2. Abdülhamid, 5. öğrenci)
-  Bir yazının maddelerini gösteren harf ve rakamlardan sonra kullanılır. ( A. B. C. ; 1. 2. 3. )
- Tarihleri yazarken gün, ay, yıl bildiren sayıların arasına konur. ( 12.05.2011 )
Not : Tarihler yazılırken ay yazı ile yazılacağı zaman araya nokta konmaz ( 9 Eylül 2011 )
- Saat yazarken dakika ve saat arasına konur. ( okula 08.50’de gittim.)
- Bibliyografik künye yazarken en sona konur. ( Çalıkuşu,Y. Kadri, İnkılap yay., İstanbul, 2000.)
- Dört haneden fazla sayılarda sağdan başlanarak her üç rakamdan sonra konur. ( 1.500, 23.600 )
- Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır. ( 2.5=10)

2. VİRGÜL (,)

- Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını ayırmak için kullanılır. ( masada kalem, silgi, defter ve kitap vardı.)
- Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. ( eve girdi, çantasını alıp çıktı.)
- Uzun cümlelerde yüklemden uzak kalmış özneyi ayırmak için kullanılır. ( Özge, arkadaşları ile yaşayacağı o güzel günün heyecanı ile çevresine gülücükler saçarak dolaşıyordu.
- Arasöz ve ya ara cümlelerin başında ve sonunda kullanılır. ( Annesini, o en sevdiği varlığı, unutamıyordu.
-  Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerin sonuna konur. ( yarın buluşalım, dedi. )
- “Evet, hayır, peki vb.” kabul ya da reddetme bildiren kelimelerden sonra kullanılır. ( Evet, yıllarca  senin geleceğin hayali ile yaşadım. )
- Kendisinden sonra anlamca ve ya yapıca herhangi bir bağlantısı olmayan kelimelerin arasına anlam karışıklığı olmaması için konur. ( Genç, doktoru görünce sevindi.)
- Hitap bildiren kelimelerden sonra kullanılır. ( Sevgili Arkadaşlar, )
- Matematikte kesirli sayıları ayırmak için kullanılır. ( 3,52 ; 12,47 )
- Bu, şu, o zamirleri özne olarak kullanıldıklarında zamirden sonra konur. ( O, yılların tecrübesine sahipti.)
- Bibliyografik künyelerde her bilginin arasına konur. ( Çalıkuşu,Y. Kadri, İnkılap yay., İstanbul, 2000.)

3. NOKTALI VİRGÜL (;)

- Cümle içinde virgülle ayrılmış türleri birbirinden ayırmak için kullanılır. ( Pazardan elma, armut, erik; fasulye, biber, soğan aldım. )
-  Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır. (At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü)

4. İKİ NOKTA (:)

- Örnek verilecek cümlelerden sonra konur. ( Öğrencilerimiz içerisinde iyi not alanları sıralayalım: Ali, Ömer, Hasan, Elif.)
- Açıklama yapılacak cümlelerin sonuna konur. ( Bizim için en gerekli şey şudur : Daha fazla çalışmak. )
- Karşılıklı konuşmalarda konuşmacının adından sonra kullanılır. Tiyatro türü eserlerde sıkça yararlanılır.
- Matematikte bölme işareti yerine kullanılır. ( 8:2=4)

5. ÜÇ NOKTA (...)

- Herhangi bir sebeple tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur. ( Bize gelecek olanlar hemen yola çıkıp… )
-  Kaba olduğu için ve ya herhangi başka bir sebepten dolayı yazılmak istenmeyen kelimeler ya da bölümlerin yerine konur. ( Olayın olağan şüphelisi olarak A… gösteriliyordu. )
- Sözün bir yerde kesilerek okuyucunun hayal gücü iletamamlanmasının beklenildiği yerlerde kullanılır. ( tam karşıya geçiyorduk ki…)
- Ünlem ve seslendirmelerde anlatımı daha da güçlendirmek maksadı ile kullanılır. ( Hey!..)
Not : Burada dikkat edecek olursak ünlem işaretinden sonra üç noktaya gerek yoktur. İki nokta koymak yeterlidir.
-  karşılıklı konuşma biçimindeki metinlerde yeterli görülmeyen cevaplar ya da suskunluk, tereddüt vb. duraksamaları göstermek amacıyla da üç nokta kullanılır.

 YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYINNNNNN