Kağıdın İcadı ve Gelişimi İle İlgili Bilgilendirici Bir Metin

Kağıdın İcadı ve Gelişimi

Uygarlıkların gelişmesinde ve bugünkü halini almasında kuşkusuz en önemli etkilerin başında kağıdın icadı gelmektedir. Yazı aracı olmasının yanı sıra kaplama, ciltçilik, mimarlık, dokuma ve daha bir çok alanda kullanılan kağıt bilgilerin nesilden nesile taşınmasını ve uygarlıkların birbirini etkilemesini sağlamıştır. Jonathan Bloom’un “Kağıda işlenen Uygarlık-Kağıdın Tarihi ve İslam Dünyasına Etkisi” adlı esere göre kağıdın serüvenini kısaca şu şekilde açıklayabiliriz.

Kağıt milattan önce bir veya ikinci yüzyılda Çin’de icat edilmiştir. Avrupalılar ise kağıdı ancak icadından bin yıl sonra kullanmaya başlamışlardır. Avrupalılar, 11. ve 12. yüzyıla kadar kağıt üretmemişler, kağıt üretimini ise İspanya’da yaşayan müslümanlardan öğrenmişlerdir. İslam ordularının Orta Asya’yı fethettiği dönem olan 8. yüzyıl da müslümanların kağıtla tanışması olarak tarihlendirilmektedir. 13. yüzyıla gelindiğinde İtalyanlar mevcut kağıt üretimini çok daha ekonomik hale getiren teknikler geliştirince müslümanlar rekabet edememeye başlamıştır. 16. yüzyıl civarlarında ise Osmanlı Devleti, Hindistan ve İran dışındaki müslüman ülkelerde kağıt üretimi neredeyse tamamen bitmiştir.

Kağıdın nasıl yapıldığı ile ilgili olarak da kısaca şu bilgileri verebiliriz: Kağıt ilk başta Cyperius (papirüs) adı verilen bitkinin saplarının kesilmesi ve tokmaklanıp yassılaştırılması ile elde edilmiştir. Papirüsün yanı sıra çeşitli hayvan derilerinden elde edilen ve parşömen adı verilen kağıtlar da uzun bir süre kullanılmıştır. Bugünkü manada modern kağıdın atası olarak Çinli bir saray görevlisi olan Ts’ai Lun kabul edilmektedir. Ts’ai Lun ağaç kabukları, bez parçaları ve lifli malzemeleri bir teknede su ile beraber hamur kıvamına gelinceye kadar karıştırmış daha sonra elek ile malzemeyi sudan ayırıp silindirleyerek kağıt haline getirmiştir.

18. yüzyılda Fransa’da ilk kağıt makinası yapılmış ve günümüzdeki şekliyle kağıt üretimi artmıştır. Ancak günümüzde kağıt için kullanılan ham maddenin giderek azalması kağıdın ilk dönemlerdeki gibi olmasa da yeniden pahalı bir hal almasına doğru gitmektedir. Bu nedenle hepimiz kağıdı israf etmeden ve atık kağıtları da geri dönüşüm noktalarına bırakarak kağıt üretimine katkı sağlayabiliriz.