Özne ve belirtisiz nesnenin
soruları benzerdir. Bu sebeple öğrenciler tarafından çokça
karıştırılabilmektedir. Bu hataya düşmemek için cümle ögelerine ayrılırken önce
özne bulunmalıdır. Özne bulunduktan sonra tekrar soru sorularak nesne
bulunmalıdır. Şimdi örneklere geçmeden önce özne ve nesnenin sorularını
hatırlayalım:
Özne : ne? Ve kim? Soruları ile
bulunur. "ne" sorusu cansız varlıklar ve insan dışındaki varlıklar için
"kim" sorusu ise insanlar için sorulur.
Belirtisiz Nesne : "Ne"
sorusu ile bulunur. Şimdi örnekler üzerinde aradaki farkı ve ne yapmamız
gerektiğini daha iyi açıklayabiliriz.
Örnekler :
- Ahmet verdiğim kartonlarla
maket bir ev yaptı.
Bu cümlenin yüklemi
"yaptı"dır. Önce yüklemi buluyorduk. "kim ya da ne"
sorusunu soralım.
Kim yaptı : Ahmet. O zaman
Ahmet öznedir. Daha sonra ikinci kez "ne" sorusunu soralım.
Ahmet ne
yaptı? Cevap : maket bir ev
Özneyi bulduktan sonra sorduğumuz
ne sorusunun cevabı nesnedir. )
- Ağaç yıllarca sulanmadığı için
yaprak döktü.
Bu cümlede yüklem
"döktü"dür. Cümlede insan olmadığı için ne sorusunu soruyoruz.
- döken ne?
Cevap : ağaç (özne)
Daha sonra ikinci ne sorusunu
soruyoruz.
- ağaç ne döktü?
Cevap : yaprak ( ikinci ne
sorusunun cevabı nesnedir )
- Dün anne bana yeni bir elbise
aldı.
Bu cümlede yüklem "aldı"dır.
Özneyi bulmak için kim sorusunu soruyoruz.
- alan kim?
Cevap : annem (özne)
Özneyi bulduktan sonra ne
sorusunu soruyoruz
- annem ne aldı?
Cevap : elbise ( nesne )
