Somutlama Ve Soyutlama Nedir ?
Somutlaştırma ve soyutlaştırma anlam bilgisi konusu ile ilgili kavramlardır. İlköğretimin ortaokul kısmında karşımıza çıkmaya başlayan bu konunun temelinde isimler konusu yatar. İsiler üç gruba ayrılır. Bunlardan biri de “Oluşlarına Göre İsimler”dir. Oluşlarına göre isimler ise “Somut İsimler” ve “Soyut İsimler” olmak üzere ikiye ayrılır. Somutlaştırma ve soyutlaştırma bu iki grup arasında çeşitli şekillerde geçiş sağlanması olarak tanımlanabilir.
Somutlama (Somutlaştırma) Nedir ?
Soyut anlamlı kelimeler duyu organları vasıtasıyla algılayamadığımız ancak varlığını hissettiğimiz şeylerin adıdır. Örnek olarak hayal, rüya, korku, sevgi, üzüntü gibi kavramları gösterebiliriz. Bu kavramların hiçbiri doğada şekil, koku, ses ya da dokunma şeklinde tespit edilebilecek nesneleşmiş varlıklar değildir. İşte bu duyguların somut varlıklara benzetilmesi ya da bu varlıklara kişileştirme yoluyla insani özellikler verilmesine somutlama ya da somutlaştırma denir.
Örnekler :
- Aşk kanadı kırık bir kuş olup uçtu. ( soyut bir kavram olan aşk, somut bir varlık olan kuşa benzetilerek somutlaştırılmıştır. )
- İyiler, her zaman kaybeder. ( İyi kelimesi soyut anlamlı bir kelime olmasına rağmen, iyiler kelimesiyle insanlar kastedilmiş ve somut bir varlık yerine kullanılmıştır. )
- O an ölüm soğuk bir demirdi. ( Ölüm soğuk bir demir kelimesiyle somut bir varlıkla benzetme yoluyla somutlaştırılmıştır. )
- Cesurlar hayatları boyunca başı dik gezmiştir. ( Bu örnekte ismi düşmüş sıfat tamlaması şeklinde bir somutlama yapılmıştır. Cesur insanlar sıfat tamlamasında insanlar kelimesi düşünce cesur soyut ismi somutlaşmıştır.)
- O an yaşamı bir film şeridi gibi gözünün önüne geldi ( Soyut anlamlı yaşam kelimesi film şeridine benzetme yoluyla somutlaştırılmıştır. )
Soyutlama ( Soyutlaştırma ) Nedir ?
Somut anlamlı kelimelere çeşitli şekillerde soyut anlam yüklemeye soyutlaştırma denir. – lık/-lik eki ve –lı/-li eki soyutlaştırma yaparken sıkça kullanılan eklerden bazılarıdır.
Örnekler :
-Haksızlık karşısında dayandı ve ne kadar yürekli olduğunu herkese gösterdi. ( Yürek kelimesi hayvanların kalbine verilen addır ve –li ekiyle cesaret anlamı katılıp soyutlaştırılmıştır. )
-Bileğine güvenen çok insan gördük. ( Bilek kelimesi somut iken bu cümle de kuvvet anlamında soyut bir mana kazanmıştır. )
- Öyle saçma konuşurdu ki çoğu zaman kafasızın birisin diyesim gelirdi. ( Kafa kelimesi somut anlamlıdır ancak bu cümlede düşünememe anlamında soyutlaştırılmıştır. )