Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu)

Büyük ünlü uyumu kuralını açıklamadan önce kısaca Türkçedeki ünlü harfler ve özelliklerini açıklamamız gerekiyor. Türkçede sekiz tane ünlü harf vardır ve bu harflerin özellikleri şu şekildedir :

Kalın Ünlüler : a, ı, o, u

İnce Ünlüler : e, i, ö, ü

Büyük ünlü uyumu kuralına göre Türkçede bir kelimenin ilk ünlüsü kalın ise diğer ünlülerin de kalın olması gerekir. Ya da ilk ünlü ince ise diğer ünlülerin de ince olması gerekir. Yani kelime kalın ünlü ile başladı ise kalın ünlü ile ince ünlü ile başladıysa ince ünlüyle devam etmelidir. Bu kurala büyük ünlü uyumu kuralı ya da kalınlık-incelik uyumu denilmektedir.

Büyük Ünlü Uyumu Kuralına Uyan Kelimelere Örnekler

Kalabalık, gelinlik, kanun, yüzük, kırlangıç ....

Türkçe Olduğu Halde Büyük Ünlü Uyumu Kuralına Uymayan Kelimelere Örnekler

Anne, hangi, elma, kardeş, şişman, dahi ....

Notlar :

1. Başka dillerden dilimize girmiş sözcüklerde büyük ünlü uyumu kuralı aranmaz.

Viraj, limon, selam, tiyatro, merhaba vb.

2. Birleşik yazılan kelimelerde büyük ünlü uyumu kuralı aranmaz.

Bilgisayar, gecekondu, Atatürk, Bakırköy vb.

3. Bazı ekler büyük ünlü uyumu kuralına uymaz.

-yor, -ken, -leyin, -(i)mtrak, gil vb.  ( bekle-yor, akşam-leyin, amcam-gil, yeşil-imtrak, konuşur-ken )

4. Tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu kuralı aranmaz.

Tek, pek, ter, kir, sur vb.

Büyük Ünlü Uyumu İle İlgili Test