Doğruluk ve Dürüstlük İle İlgili Atasözleri,
Deyimler ve Anlamları
Dürüstlük, doğruluk, insanoğluna
yakışan en değerli hazinedir. Dürüst insan özü sözü bir olan, kalbi ve beyni
yalandan arındırılmış olan kimsedir. Dürüst insanlar onurlu kimselerdir. Üç beş
kuruş fazla kazanacağım diye çıkarları
doğrultusunda hareket etmeyen, karakterlerinden ödün vermeyen, yalana asla
başvurmayan kimselerdir. Doğru ve dürüst olan kimseler hayatları boyunca
kimseye minnet eylemeyen, rızkı sadece Allah’tan isteyen insan gibi
insanlardır.
Atalarımızın doğruluk ve dürüstlük ile ilgili söylemiş
olduğu sözler ve anlamları ise şunlardır:
* Doğru söz yemin istemez: Söylenilen
sözü doğruluğunda bir şüphe yoksa
söyleyen kişinin dürüst ve doğru olduğuna o kişi yemin etmeden de
inanılır ve o kişiye güvenilir. Yalan
söyleyenler genelde yemine başvururlar, doğruyu söyleyen insanlar yemine
ihtiyaç duymazlar.
* Doğru, Mevla’ sından başka kimseden korkmaz: Gerçeklerden
ayrılmayan, doğrudan yana olan kimseler hiçbir
şeyden korkmazlar.
* Doğru
söz acıdır.(acı gelir): Kişinin doğru yolda olup olmadığını
bilmesi ya da onun doğru yolda olup olmadığının ona söylenmesi kişiye acı gelir
ve kişi hatalarını, yanlışlarını duymak istemez.
* Doğru sarsılır ama yıkılmaz: Doğruluktan
yana olan, gerçeklerden ayrılmayan kimseler bazen çevresi tarafından tepki ile
karşılansa da yine ayakta dimdik durmaya devam eder ve sarsılmazlar. Doğrulukları
anlaşılınca da böyle kimseler
yüceltilir. Çünkü onlar doğruluğa sevdalanmış kimseler olduğu için
yaptığı işlerin doğru olduğu eninde sonunda anlaşılır.
* Doğruluk minarede kalmış, onun da içi eğri: Herkesin doğru sandığı minarenin bile içi eğridir
aslında. Yani her insanın bir noksan tarafı vardır bunu unutmamak gerekir.
* Doğru söyleyenin tepesi delik olur: Doğru söyleyen insanlar doğruları sıkça
dile getirdiği zaman, başkalarının eksikliklerini dile getirdiği zaman çevresindeki insanlar azalmaya başlar. Toplum
içinde düşman kazanılmış olur ve bu durum da zaman zaman dürüst olan insanların
başına iş açabilir.
* Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar: Doğru söyleyen kimseler yaşadığı yerde her türlü
kirli çamaşırları ortaya döktüğü zaman böyle insanlar o yöre tarafından
sevilmez ve dışlanır. Yani doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar ve dürüst
insanlar sevilmez.
* Adalet ile zulüm bir yerde barınmaz: Adalet ve zulüm kavramları birbirinin
zıttı olan kelimelerdir. Adaletin, doğruluğun, dürüstlüğün olduğu yerde zulüm
olmaz. Zulmün olduğu yerde de adalet, doğruluk ve dürüstlükten eser kalmaz.
* Hak deyince akan sular durulur: Bir sorun çıktığı zaman doğruluk, dürüstlük, tarafsızlık, hakkaniyet
yolundan hareket edilirse kimsenin söyleyecek bir sözü, eleştirisi olmaz. Yani kimse hakkımı arayım derdinde
olmaz. Zaten hak eden kişiye hakkı verilmiştir. Hakkaniyetsiz kişinin de
dürüstlüğe karşı bir itirazı olamaz.
* Doğrunun yardımcısı Allah’tır: Doğru söyleyen kimsenin tek yardımcısı Allah’tır.
Çünkü Yüce Allah her zaman doğru olanların, dürüst olanların yanında olur.
* Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide olsa
gerek: Doğru sözlü olan kişi,
bulunduğu yerden ayrılmaya hazır olmalıdır Çünkü doğru söz söyleyenler, dürüstlükten yana olanlar sevilmeyen,
istenmeyen kişi olacak, orada barınamayacaktır.
*Doğru
söz katarından belli olur: Bir sözün, bir eylemin doğru olup olmadığı gelişinden, tutarlı olup
olmamasından anlaşılır.
*Eski düşman dost olmaz, olsa da dürüst olmaz: İnsanlar arasındaki bazı düşmanlıklar önemli sebeplere dayanabilir. Eskiden beri
sürüp gelmiş olan bu düşmanlığı, dostluğa dönüştürmek hemen hemen olanaksızdır.
Dışarıdan bakıldığında dost gibi görünen davranışlar özünde düşmanca unsurlar taşıdığı için yine de
tehlikelidir. Yani eski düşmanlara hemen inanmamalıyız ve temkinli olmaya her zaman devam etmeliyiz.
Doğruluk ve dürüstlük ile ilgili deyimler:
Doğru doğru dosdoğru: En doğrusu anlamına gelir.
Alnı açık, yüzü ak:
Utanılacak bir durumu olmayan dürüst kimseler için kullanılır.
Doğru dürüst: Kusursuz, kimseye yanlışı olmayan kişiler için
kullanılan deyimdir.
Doğruluk dost kapısı: Doğru ve dürüst olan kimseleri herkes dost
olarak görür ve böyle kimselere de güven tam olur.
Doğru bildiği yoldan ayrılmamak:
Dürüst insanlar, doğruluktan yana olanlar bu yoldan asla şaşmazlar.
Ayrıca doğru çıkmak, doğru bulmak, eğri gemi doğru sefer, doğru oturmak gibi çok sayıda
deyimlerimiz vardır.
