Kısaltmaların Yazılışı İle İlgili Kurallar Nelerdir ?

Kısaltmaların Yazılışı İle İlgili Kurallar Nelerdir ?

Kısaltma bir kelime , bir kavram , bir terim vb. sözcük ya da sözcük gruplarının içerdiği bir ya da birkaç harfin alınması ile yapılan simgeleştirmeye denir . Türkçede kısaltmalar ile ilgili belli başlı kurallar şunlardır :

1. Ülke , kitap , dergi ,kuruluş ve yön adlarının kısaltması yapılırken her kelimenin ilk harfi alınır ve büyük olarak yazılır .
Örnekler :
- TDK ( Türk Dil Kurumu )
- KKTC ( Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti )
- KB ( kuzeybatı )
- TDED ( Türk Dili Edebiyatı Dergisi )

Not 1 : Bazı kısaltmaların yapılışında kısaltmanın akılda kalması için her kelimenin  ilk harfini alma kuralının dışına çıkılabilmektedir . Mesela BOTAŞ ( Boru Hatları ile Petrol Taşıma Şirketi ) kısaltması bu duruma örnek olarak gösterilebilir .

Not 2 : Gelenekselleşmiş olarak T.C. ( Türkiye Cumhuriyeti ) ve T. ( Türkçe ) kısaltmaları haricinde büyük harflerle yapılan kısaltmalarda harfler arasında nokta kullanılmaz .

2. santimetre (cm) , milimetre (mm), kilogram (kg) gibi ölçü birimlerinin kısaltmalarında uluslararası kabul gören kısaltmalar kullanılmaktadır .

3. Kitap , dergi , kuruluş  , yön adları ve ölçü birimlerinin kısaltılması dışında kalan kısaltmalarda ilk harf ve kelimeyi oluşturan temel harfler esas alınır . Kısaltılan kelime özel isim , rütbe veya unvan ise ilk harf büyük olur eğer kısaltma cins isim ise ilk harf küçük olur .

Örnekler :
- Alm . ( Almanca )
- Alb . ( Albay )
- haz . ( hazırlayan )
- çev . ( çeviren )

Not 3 :
- Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler yazılırken kelimenin okunuşu dikkate alınır .  ( kg'dan , cm'yi )
- Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen ekler yazılırken kısaltmanın son harfinin okunuşu dikkate alınır . ( TDK'den , MEB'de vb. )
- Bir kelime gibi okunabilen kısaltmalara getirilen ekler yazılırken kelimenin okunuşu dikkate alınır ( ASELSAN'ın , ESTAŞ'tan vb. )

Not 4 : Sonunda nokta bulunan kısaltmalara getirilen ekler yazılırken kesme işareti kullanılmaz .  ( Alm.dan vb. )
Özel İsimlerin Yazılışı İle İlgili Kurallar

Ünlü Türemesi Nedir ? Ünlü Türemesi İle İlgili Örnekler

Ünlü Türemesi Nedir ? Ünlü Türemesi İle İlgili Örnekler

Türkçede ünsüz harf ile biten bazı kelimeler yine ünsüz harf ile başlayan bir ek aldıklarında iki ünsüz arasında "-a, -e,  -ı, -i, -u, -ü " ünlü harfleri türer . Bu ses olayına ünlü türemesi adı verilmektedir . Ünlü türemesi şu şekillerde meydana gelebilir .

1. Türkçede bazı kelimeler küçültme eki yani " -cık , -cik , -cuk , -cük " eklerinden birini aldıklarında kelime ile küçültme eki arasına bir ünlü girebilir .

Örnekler : Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili kelimelerde ünlü türemesi meydana gelmiştir .

1. Yarışmayı kazanabilmek için az-ı-cık daha hızlı olmam yeterli olacaktı .
2. Arkadaşım kazağını yanlışlıkla yüksek sıcaklıkta yakalayınca dar-a-cık olmuştu .
3. Yolun kenarında genc-e-cik bir çocuk oturmuş dileniyordu .
4. Etrafa gül-ü-cükler saçarak yürüyordu .
5. Ünlü şarkıcı hayranlarına öp-ü-cükler atıyordu .
6. Bu benim bir-i-cik kızım diyordu .

2. Türkçede "m , p , r , s " ünsüzleri ile yapılan pekiştirmelerin bazılarında pekiştirme oluşturulurken ünlü türemesi meydana gelebilir .

Örnekler : Aşağıdaki altı çizili kelimelerde ünlü türemesi meydana gelmiştir .

1. Yeni yaptığımız bina sap-a-sağlam oldu diye övünüyordu .
2. Tenha sokaklarda yap-a-yalnız yürüyordu .
3. Güp-e-gündüz meydana gelen bu hırsızlık olayına herkes çok şaşırmıştı .
4. Düşman kuvvetleri etrafımızı çep-e-çevre sarmıştı .
5. Bu yaptığın düp-e-düz ahlaksızlık diye bağırıyordu .

3. Bazı ikilemeler oluşurken arada ünlü türemesi meydana gelebilir .

Örnekler : Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerde ünlü türemesi meydana gelmiştir .

1. Bulduğu gölgenin altında ser-e-serpe yatıyordu .


Yansıma Sözcük Nedir ?

Yansıma Sözcük Nedir ?

Doğadaki insan dışındaki canlı ya da cansız varlıklara ait seslerin taklit edilmesi sonucu ortaya çıkan kelimelere yansıma sözcükler denilmektedir . Yansıma sözcükler tek bir kelime halinde olabileceği gibi bir kelime grubu biçiminde de olabilmektedir .

Örnekler : Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimeler yansıma sözcüktür .

- İçimi ürperten bir uğultu duydum .
- Şelalenin şırıltısı ruhumuzu dinlendiriyordu .
- Yukarı kattan gelen tıkırtı bizi korkuttu .
- Kapının önünde takırtı sesi geliyordu .
- Kuru dalların yanarken çıkardığı çatırtıya bayılıyorum .
- Merdivenlerden düşen top takır tukur sesler çıkarıyordu .
- Radyonun frekansını ayarlayamayınca cazur cuzur sesler çıkarmaya başladı .
- Aç kalan kedi acı acı miyavlamaya başladı .
- Yaylada kuzuların melemeleri çok güzel duyuluyordu .
- Karanlıkta köpek havlamalarından başka ses duyulmuyordu .

Not 1 : Yansıma sözcükler mecaz anlamda kullanıldıklarında yansıma özellikleri kaybolur . Bu tür kullanımlara yansıma sözcük diyemeyiz .

Örnek :

- Tren geciktikçe garda boş boş oturmaktan patladım .
- Satışlar son bir ayda adeta patladı .

Not 2 : Yansıma sözcükler "işitme" duyusu ile ilgilidir . İşitme ile ilgili olmayan söcükler kesinlikle yansıma değildir .

Örnekler :
- Yağmur şakır şakır yağıyordu . ( yansıma )
- Her yer ışıl ışıl gözüküyordu . ( yansıma değil )

Not 3 : Yansıma sözcükler ses taklidine dayanır . Bu yüzden " ötmek , anırmak , kişnemek " gibi kelimeler yansıma değildir . Sınavlarda yansıma sözcükler ile ilgili sorular sorulurken bu ayrıntıya dikkat etmek gerekir . Bu tür kelimeler çeldirici olarak şıklarda kullanılmaktadır .

Örnek :
- Kuşlar neşe içerisinde ötüşüyordu . ( yansıma değil ) 

İsim Tamlamaları İle İlgili Çalışma Kağıdı

İsim Tamlamaları İle İlgili Çalışma Kağıdı İndir

İsim tamlamaları ile ilgili olarak hazırlamış olduğumuz çalışmış kağıdını yazının en altında yer alan indir linkine tıklayarak bilgisayarınıza ya da telefonunuza kaydedebilirsiniz . Çalışma kağıdı 6 bölüm halinde hazırlanmıştır . Çalışma kağıdında yer alan bölümler şunlardır :
1.  Aşağıdaki tabloda verilen isimlere uygun ekler getirerek belirtili isim tamlamaları oluşturun .

2. Aşağıda verilen isim tamlamalarını " tamlayan " ve " tamlanan " olarak ayırınız .

3. Aşağıdaki belirtili isim tamlamalarını örnekte olduğu gibi inceleyin
4. Aşağıdaki kelimeleri uygun eklerle birleştirerek zincirleme isim tamlamaları yapın

5. Aşağıdaki isim tamlamalarını türlerine uygun olarak ilgili kutuya yazın .

6. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun tamlayan ve tamlanan eklerini yazın . Ekleri yazınca ses olayları meydana geliyorsa belirtin .

Çalışmalarınızda www.dersturce.net ailesi olarak başarılar diliyoruz . Kolay gelsin. Çalışma Kağıdı ile ilgili yorumlarınızı bize yazarak iletebilirsiniz .


İsim Tamlamaları İle İlgili Çalışma Kağıdını İndir

İsim Tamlamaları İle İlgili 15 Örnek

İsim Tamlamaları İle İlgili Örnekler

İsim tamlamaları ile ilgili örneklere geçmeden önce isterseniz kısaca isim tamlamalarının ne olduğunu hatırlatalım . İki ismin çeşitli ekler alarak bir araya gelmesi ile oluşan tamlamalara isim tamlamaları adı verilmektedir . İsim tamlamaları üçe ayrılır .

1. Belirtili İsim Tamlamaları : Tamlayan (-ın, -in, -un, -ün, -nın, -nin, -nun, -nün ) ; tamlanan ise (-ı, -i, -u, -ü ) eklerini alır .
2. Belirtisiz İsim Tamlaması : Yalnızca tamlanan ek alır . Tamlanan ekleri de belirtili isim tamlamalarındaki ile aynıdır .
3. Zincirleme İsim Tamlamaları : İki isim tamlamasının iç içe geçmesi ile oluşan tamlamalara verilen addır .

Belirtili İsim Tamlamaları İle İlgili Örnekler :
1. Ev-in bahçe-s-i
2. Maç-ın gol-ü
3. Elma-nın kabuk - u (kabuğu)
4. Saçım-ın boya-s-ı
5. Kulağım - ın küpe-s-i
6. Üzüm-ün sap-ı
7. Armut-un çöp-ü
8. Belefon-un kılıf-ı
9. Soru-nun cevap-ı
10. Bilgisayar-ın ekran-ı
11. Okul-un duvar-ı
12. Araba-nın fren-i
13. Kitap-ın özet-i
14. Pencere-nin perde-si
15. Masa-nın ayak-ı
Belirtisiz İsim Tamlamaları İle İlgili Örnekler
1. Su bidon-u
2. Kapı kol-u
3. Tarla fare-s-i
4. Cep telefon-u
5. Kuzu kulak-ı
6. Çamaşır su-y-u
7. Bulaşık makine-s-i
8. Okul gazete-s-i
9. Saç toka-s-ı
10. Tatil kitap-ı
11. Tatlı tarif-i
12. Yara bant-ı
13. Yemek kaşık-ı
14. Kapı zil-i
15. Pencere cam-ı

Zincirleme İsim Tamlamaları İle İlgili Örnekler
1. Ağacın meyvesinin rengi
2. Masanın ayağının rengi
3. Okul müdürünün odası
4. Kitabın sayfalarının numaraları
5. Arabanın koltuğunun kılıfı
6. Cep telefonunun markası
9. Evin kapısının anahtarı
10. Annemin gözlüğünün camı
11. Sokak lambasının ışığı
12. Çocuğun defterinin kabı
13. Spor salonunun kapısı
14. Sınıf duvarının panoları
15. Bahçe duvarının tuğlaları 
İsim Tamlamaları İle İlgili Çalışma Kağıdı İndir