Somutlama ve Soyutlama

               Soyutlaştırma ve somutlaştırma anlam bilgisi konusu ile alakalı terimlerdir. Ortaokuldan itibaren Türkçe derslerinde karşımıza çıkmaya başlayan bu konunun temelini isimler oluşturmaktadır. İsimler üçe (varlıklara verilişine göre, sayılarına göre ve oluşlarına göre ) ayrılır.  Bu üç alt başlıktan biri de “Oluşlarına Göre İsimler”dir. İsimler oluşlarına göre somut isimler ve soyut isimler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Soyutlaştırma ve somutlaştırmayı bu iki grup arasındaki geçişler olarak adlandırabiliriz. 


Somutlama (Somutlaştırma) Nedir ?



               Soyut anlamlı kelimeler duyu organlarımız yoluyla varlığını anlayamadığımız ama varlığını hissettiğimiz varlıkların adlarıdır.  Örnek olarak aşk, hüzün, hayal, rüya, üzüntü vb. kelimeleri gösterebiliriz.  Verilen bu örneklerin hiçbirini herhangi bir şekil, renk, koku vb. duyularla tarif edemeyiz. Bu kelimelerin kişileştirme yoluyla insana ait özelliklerle ifade edilmesine ya da herhangi bir somut varlığa benzetilmesine somutlaştırma denir.



Örnekler :

- Yalnızlık yanıbaşımda bir düşman. ( soyut bir kavram olan yalnızlık, somut bir varlık olan düşmana benzetilerek somutlaştırılmıştır. )

- Kötüler en sonunda kaybeder. ( kötü kelimesi soyut anlamlı bir kelime olmasına rağmen, kötüler kelimesiyle insanlar kastedilmiş ve somut bir varlık yerine kullanılmıştır. )

- O gün ölüm buz gibi bir demirdi. ( Ölüm "buz gibi bir demirdi" ifadesiyle somut bir varlığa benzetme yoluyla somutlaştırılmıştır. )

- Cesurlar hayatları boyunca onurlu olmayı seçer.  ( Bu örnekte cesurlar kelimesi nitelediği ismin düşmesi ile adlaşmış sıfat olmuştur. yani ""cesurlar" soyut ismi "insanları" kastederek somutlaşmıştır.)

- Bir anda  hayatı bir film şeridi gibi gözlerinin önüne geldi ( Soyut anlamlı hayat kelimesi film şeridine benzetilerek somutlaştırılmıştır. )


Soyutlama ( Soyutlaştırma ) Nedir ?



Bazı somut anlamlı kelimelere çeşitli ekler getirerek soyut anlam kazandırmaya soyutlaştırma denir.  – lık/-lik eki ve –lı/-li eki soyutlaştırma yaparken çokça kullanılan eklerden bazılarıdır.



Örnekler :

-Yapılanlara karşı sabırlı olarak ne kadar yürekli olduğunu ispatladı. ( Yürek kelimesi hayvanların kalbine verilen isimdir ve –li ekiyle cesaret anlamı yüklenip  soyutlaştırılmıştır. )

-Bileğine güvenenler sonunda hüsrana uğrar. ( Bilek kelimesi somut anlamlı bir sözcükken bu cümle de güç anlamında kullanılarak soyut bir mana kazanmıştır. )

- Konuşmalarını duydukça "kafasız" diye haykırmak istiyordum. ( Kafa kelimesi somut anlamlı olmasına rağmen bu cümlede "-sız" eki alarak "akılsız" anlamında kullanılmış yani soyutlaştırılmıştır. )

 - Somutlama ve Soyutlama İle İlgili Video Konu Anlatımı

 15 Tane Somut 15 Tane Soyut Anlamlı Kelimeyi Cümlede Kullanma

 Anlam Özelliklerine Göre Sözcükler ( somut-soyut , nitel-nicel, özel-genel )

Kelimeleri Alfabetik Sıraya Dizme (Sözlük Sıralaması )

Kelimeleri Alfabetik Sıraya Dizme (Sözlük Sıralaması )

     Belli bir sıraya göre dizilmiş, dilimizdeki harfleri gösteren belli sayıdaki harfin birleşimine "alfabe" adı verilmektedir. Alfabedeki harfler belirli bir sıraya göre dizildiği için kelimeleri bu sıralamaya uygun biçimde sıralandırmaya "alfabetik sıralama" adı verilmektedir.

     Alfabetik sıralama sözlüklerde, ansiklopedilerde vb. kaynaklarda kullanılmaktadır. Alfabetik sıralamanın kullanılma sebebi okuyucunun aradığı kelimeye en kısa ve kolay yoldan ulaşmasını sağlamaktır. Aksi taktirde böyle bir sıralamanın olmadığı bir kitapta aradığımızı bulmak çok zor olurdu.

     Kelimeler alfabetik olarak sıralanırken şu kurallara dikkat edilmelidir :

1. İlk harflere bakılır  alfabetik olarak en önce gelen kelime sözlükte daha önde yer alır.
2. İlk harfler aynı ise ikinci harflere bakılır. İkinci harfi alfabede daha önde olan kelime sözlükte daha önde yer alır.
3. İkinci harflerde aynı ise üçüncü harflere bakılır. Üçüncü harfi önce olan kelime sözlükte daha önde yer alır.
4. Harfler aynı devam ettiği müddetçe sonraki harfe bakılır. Harfler farklılaştığında hangi harf alfabede daha önce ise o kelime sözlükte daha önde olur.

Örnek :

Aşağıdaki resimde " akademi- araba- Adana- alaka- asalak " kelimelerinin alfabetik sıralaması gösterilmiştir. Dikkat edecek olursanız tüm kelimelerin ilk harfi " A" olduğu için ikinci harflere bakılmıştır. İkinci harfler " k-r-d-l-s "dir. Bu harflerin alfabetik sıralaması "d-k-l-r-s" şeklinde olduğu için kelimelerin sözlükteki sıralaması " adana- akademi- alaka- araba- asalak " şeklinde olur.



Etkinlik : Aşağıdaki tabloda yer alan kelimeleri alfabetik sıralamaya göre dizin ve kelimelerin yanına sözlükteki sıralarını sayılarla yazın.
   
Kelimeler
sıra
Ağaç

Kalabalık

Köprü

Tren

Makarna

Yalancılık

Dünya

Para

Sağlık

Özlem

Futbolcu

Terlik


Kelimeleri Alfabetik Sıraya Dizme İle İlgili Test Soruları

Kelimeleri Alfabetik Sıraya Dizme Videolu Konu Anlatımı 


Atatürk'ün Eğitim İle İlgili Sözleri

ATATÜRK'ÜN EĞİTİMLE İLGİLİ SÖZLERİ

-Ulusları kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir.

-Öğretmenler! Cumhuriyetin fedakar öğretmen ve terbiyecileri, yeni nesli sizler yetiştireceksiniz. Yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.

-Öğretmenler! Ordularımızın kazandığı zafer, sizin ordularınız için yalnız zemin hazırladı. Gerçek zaferi siz kazanacak ve devam ettireceksiniz ve mutlaka başaracaksınız.

-Dünyanın her yanında Öğretmenler, insan topluluğunun en fedakar ve saygıdeğer kişileridir.

-Gerçek kurtuluş ancak cehaletin ortadan kaldırılmasıyla olur. Cehalet kaldırılmadıkça toplum yerinde kalıyor demektir, yerinde duran bir şey ise geriye gidiyor demektir.”

Eğitim bir toplumun mevcut zamanın ihtiyaçlarını karşılamak için olmazsa olmaz vazifesi olmalıdır. Çağdaş toplumlar mutlaka vatandaşlarının eğitimiyle yakından ilgilenerek zamanın gerisinde kalmalarına müsaade etmez. Yukarıdaki sözler M. Kemal'in eğitime verdiği önemi anlatması bakımından önemlidir. Atatürk aydın kişiliği, 4000 civarında okuduğu kitap ile insanların kafasındaki lider tipinden çok farklı olmayı başarabilmiştir. hemen hemen her konuşmasında eğitimin, bilimin öneminden bahseden Atatürk sürekli araştıran ve öğrenen bir kişilik olarak hayatı boyunca var olmuştur.

Atasözü ve Deyimlerin Özellikleri

Deyim : en az iki kelimeden oluşan, çoğunlukla kendi anlamından uzaklaşarak mecazi anlam taşıyan ve belli durumları ifade etmek için kullanılan kalıplaşmış söz öbeklerine deyim denir. Deyimler diğer kalıplaşmış söz öbekleri gibi anlatımı ilgi çekici ve canlı kılması açısından etkileyici ifadelerdir.



Örnek : Etekleri zil çalmak ( çok sevinmek)     başından atmak ( kendinden uzaklaştırmak)



Atasözleri : Ne zaman ortaya çıktığı belli olmayan yüzyılların deneyimiyle meydana gelmiş, öğüt verici nitelikteki kalıplaşmış ve topluma mal olmuş sözlere atasözleri denir.



Örnek : rüzgar eken fırtına biçer, taşıma su ile değirmen dönmez



Atasözleri ve Deyimlerin Benzer Özellikleri

- kalıplaşmış sözlerdir.

- söyleyenleri ve ilk ne zaman söylendikleri çoğunlukla belli değildir.

- mecazlı bir söyleyişe sahiptirler.

- kalıplaşmış ifadeler olmaları sebebiyle kelimelerin yerine eş anlamlıları getirilemez. Örneğin "başı sıkışmak" deyimini "kafası sıkışmak" olarak kullanmaya çalışırsak deyim olmaktan çıkar.

- kalıplamış ifadeler olduğu için sözcüklerim dizim şekilleri değiştirilemez.



Atasözü ve Deyimlerin Farklı Özellikleri

- atasözleri yargı bildirirken deyimler mastar şeklindedir.



Örnek : Sakla samanı gelir zamanı ( yargı bildiriyor bir cümle-atasözü)

Etekleri tutuşmak ( mastar şeklindedir-deyim)

- atasözlerinde öğüt verici; deyimlerde korku, heyecan vb. durumları ifade eden bir üslup vardır.

- atasözlerinde genel bir ifade varken deyimlerde anlık olayları ifade edici bir anlatım tarzı vardır.



Korku İle İlgili Atasözleri :

- Kork Allah'tan korkmayandan : Allah korkusu olmayan insanlardan her türlü kötülük gelebilir. bu yüzden böylesi insanlara karşı dikkatli ve tedbirli olmak gerekir.

- Korku dağları bekletir ( aşırır ) : kişi yapmak istediği şeylerden olumsuz bir durumla karşılaşmak korkusuyla vazgeçebilir. diğer bir manası ise kişi ceza vb. şeylere uğrama korkusundan dolayı dağlarda tek başına yaşamayı tercih edebilir anlamı da vardır.

- Korkulu düş ( rüya ) görmektense uyanık yatmak hayırlıdır (yeğdir) : tehlikeli bir işe girip kendini riske atmaktansa o işe kalkışmamak en iyisidir.

- Korkunun ecele faydası yok : korkarak başımıza gelecekleri engellemek mümkün değildir. olacak bir şeyin önüne  korkuyla geçmek mümkün değildir.

Korku İle İlgili Deyimler :

 - Korktuğu başına gelmek : çekindiği bir şeyin kişinin yaşamında karşısına çıkması.

- Beti benzi atmak

- Ödü patlamak

-Rengi atmak

-Yüzü kül gibi olmak

-Dizlerinin bağı çözülmek

 Deyimler ve Atasözleri İle İlgili 10 Örnek ve Açıklaması

Fiilimsiler İle İlgili Test-3


Fiilimsiler-3                   Şuayip HATİP
 


1 . Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil eki almış bir kelime kullanılmamıştır ?

A) Çocuk kendi çıkarmadığı bir sorunla karşı karşıyaydı.
B) Tüm konuşmalarını kendi hazırlarmış.
C) Gittiği evde tanıdık yüzler varmış.
D) Konuşan öğrencileri sakin bir dille uyardı.    

2.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil eki kullanılmamıştır ?

A) Görülesi manzara bu olsa gerek.
B) Gülümseyerek içeriye girdi.
C) Ağlayan çocuğa ne olduğunu merak ettim.
D) Ona bu kötülüğü yapanı bulacağım.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil eki almış bir kelime kullanılmıştır?

A)Teneffüste gelip beni bul, dedi.
B) Bu ödevi yapmak çok zor.  
C) Dönüş saatiniz ne zaman ?
D) Yarın gelecek uçağı bekliyorum.  

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil eki almış bir kelime yoktur ?

A) Konuyu yazarak daha iyi öğrenirsin.  
B) Sokağa girince eski evlerini tanıdı.
C) Kitaplarını alıp yanıma gel.
D) Düşünce hayatımızın tanınan bir simasıdır.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil kullanılmıştır ?

A) Kaybolan kardeşini aramak için dışarı çıktı.
B) Babasını karşısında görünce çok sevindi.  
C) Markete gidip ekmek aldı.
D) Annesinin arkasından bakarak okula gitti.


6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil yoktur  ?

A) Sağlıklı olmak için iyi beslenmeliyiz.
B) Evrakları tamamlayıp geliyorum.
C) Çalışma masasına oturdu.
D) Yeni kitap almak için kütüphaneye gitti.   

7.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil vardır  ?

A) Ders çalışmadıkça daha da tembelleşiyordu.
B) Sanki güneş daha hiç gözükmeyecekti.
C) Kardeşine bakmak zorundaydı.
D) Kapıyı aralayınca tuhaf sesler duydu.  

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil ve sıfat-fiil birlikte kullanılmıştır ?

A) Ödev yapmak zoruna gidiyordu.      
B) Koşar adımlarla yanıma geldi.
C) Çiçekleri sulamak için dışarı çıktı.   
D) Ödevini yapmak için tanıdık kişilerden yardım aldı.    

9.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil eki almış bir kelime vardır ?

A) İneceği durağa gelince işaret etti.
B) Sürekli çalışmak ne kadar iyi.
C) Tek derdi daha çok para kazanmak.
D) Akacak kan damarda durmaz.   

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan fiilimsi diğerlerinden farklıdır  ?

A) Ödevlerimi yapıp dışarı çıkacağım.
B) Görülesi bir köye gittik.
C) Ardına baka baka gitti.
D) Ders çalışarak sınavı geçersin.    

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil vardır ?

A) Tanınmış insanlar her zaman güler yüzlü olur.
B) Susulacak yerde susmayı bilmek gerekir.
C) Düşe kalka ilerlemeye çalışıyordu.
D) Kırılası eller! Evladıma nasıl kıydınız ?

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir fiilimsi kullanılmıştır ?

A) Ne yapıp edip annesinden izin aldı.
B) Sorulan sorulara doğru cevap veriyor.   
C) Yapacakları işleri bir bir planladılar.
D) Konuşan adama doğru bir anda döndük. 
  
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil eki alan bir kelime kullanılmıştır ?

A) Annesine koşarak sarıldı.  
B) Sınavı kazanınca çok sevindi.
C) Son soruyu yapmayı unutmuş.  
D) Bu saatte sokakta gezen kimse olmaz.

14.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil eki almış bir kelime vardır ?

A) Bugün yapılacak çok iş var.
B) Ödevini yapıp hocasına gösterdi.  
C) Çalışmayan insan belli olur.
D) Başlamak bitirmenin yarısıdır.  
   
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil eki almış bir kelime vardır ?

A) Böyle yaparak beni üzüyor.
B) Bu durumda düşünecek bir şey yok.
C) Beni görünce yolunu değiştirdi.    
D) Marketten ekmek alıp geldi.  

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil kullanılmamıştır ?

A) Bundan sonra yapılacak iş kalmadı.
B) Salonda tanıdık insanlar vardı.
C) Çalışma saatleri yeniden düzenlendi.
D) Kantin sırasında çok bekleyen vardı.  

17. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde isim-fiil eki almış bir kelime kullanılmıştır ?

A) Sınavı atlatınca rahat bir nefes alacak.
B) İtalya'ya gitmek en büyük hayaliydi.
C) Sivas'ın gezilecek yerleri çoktur.
D) Havalanan uçak Madrid'e inecek.

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil eki almış bir kelime kullanılmıştır ?

A) Onu görmek istiyorum.
B) Bugün kötü bir gündü.
C) Gelecek yıl görüşürüz.   
D) Kimse beni anlamıyor.   

19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi eki alan kelime kalıcı isim oluşturmuştur ?

A) Koşarak otobüse yetişmeye çabaladı.
B) Onu aramak aklına gelmemiş.
C) Ömer kazma ile bahçede uğraşıyor.
D) Çalışan insan her işi başarır.  

20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi kullanılmıştır ?

A) Bugün okula gelmeyeceğim.
B) Okul kaçta dağılacak.
C) Oda da küçük bir sandalye vardı.
D) En sevdiğim renk mavidir.


Fiilimsiler İle İlgili Test-1

Fiilimsiler İle İlgili Test-2(Kolay)

Fiilimsiler Konu Anlatımı





Cevap Anahtarı
1
B
2
B
3
A
4
D
5
A
6
B
7
C
8
D
9
A
10
B
11
C
12
A
13
D
14
B
15
B
16
C
17
B
18
C
19
C
20
D